شناخت انواع بازارهای مالی به فعالان این حوزه کمک می‌کند تا با انتخاب مناسب‌ترین بازار بتوانند فعالیت سودمندی را در انواع بازارهای مالی داشته باشند، بنابراین در این مطلب به شرح بازارهای مالی و انواع آن پرداخته‌ایم.
بازار مالی چیست؟
مفهوم بازار مالی از گذشته وجود داشته و با گذر زمان مفهوم جدیدی به خود گرفته است. در گذشته مکانی که در آن خریداران و فروشندگان گرد هم می‌آمدند تا دارایی (فیزیکی) را معامله کنند، موجب ایجاد بازار مالی شده است و بعد از طی سال‌ها در عصر حاضر دیگر نیازی به حضور در مکان مشخص نیست و خریداران و فروشندگان دارایی (فیزیکی و غیرفیزیکی) خود را از راه دور معامله می‌کنند و نوع جدیدی از بازار مالی را ایجاد کرده‌اند.
انواع بازارهای مالی بر اساس سررسید ابزار مورد معامله
ابزارهای مالی به دلیل محدودیت‌هایی که وجود دارد قابلیت استفاده در تمامی شرایط را ندارند و به همین دلیل یکسری از این ابزارها برای سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت یکساله و بیشتر و دیگر ابزارها برای سرمایه‌گذاری‌های کوتاه مدت و تا یکسال استفاده می‌شوند، دسته‌ای از ابزارها برای ریسک پذیری بالا و دسته‌ای دیگر برای ریسک پذیری پایین کاربرد دارند، بدین ترتیب ابزارهایی طراحی شده‌اند که پاسخگوی نیاز کاربران بازار مالی باشد.
بازار سرمایه
چنانچه قصد سرمایه‌گذاری برای مدت یکسال و بیشتر را دارید، بازار سرمایه گزینه پیشنهادی مناسبی خواهد بود. ابزاری مانند اوراق سهام که ریسک‌پذیری بالایی دارند در بلند مدت بازدهی بالا و مطلوبی خواهند داشت از جمله ابزارهای کاربردی سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه هستند که در بازار اولیه و ثانویه معامله می‌شوند. بازار سرمایه از این رو که کمک گسترده‌ای جهت تامین مالی پروژه‌های تولیدی می‌کند از تنوع و گستردگی بالایی برخوردار است.
ابزار بازار سرمایه
سهام:
پرکاربردترین ابزار بازار سرمایه، سهام است که به دو نوع عادی و ممتاز تقسیم می‌شود. نوع عادی سهام نسبت به نوع ممتاز آن بین عموم مردم شناخته شده‌تر است. در نوع عادی سهام، سرمایه‌گذار با توجه به مبلغ سرمایه‌گذاری، درصدی از مالکیت شرکت را خواهد داشت و هر زمان که تمایل داشت می‌تواند از طریق سامانه آنلاین معاملاتی سهام خود را به فروش برساند این در حالی است که سهامداران سهام ممتاز بعد از طی مراحل اداری و رسمی می‌توانند سهام خود را به فرد دیگری انتقال دهند.
اوراق مشارکت:
از دیگر ابزارهای بازار سرمایه می‌توان به اوراق قرضه اشاره کرد که یکی از راه‌های تامین مالی به حساب می‌آید، به این صورت که شرکت‌ها برای تامین مالی پروژه‌های خود اوراق قرضه را منتشر می‌کنند. در ایران و باتوجه به قوانین اسلامی اوراق مشارکت جایگزین اوراق قرضه شده‌اند و با 3 عنوان اصلی منتشر می‌شوند که به ترتیب زیر هستند:
- اوراق مشارکت شرکتی
- اوراق مشارکت دولتی
- اوراق مشارکت شهرداری
بازار پول
در صورتی که برای جلوگیری از راکد ماندن وجه نقد دنبال سرمایه‌گذاری موقت هستید، بازار پول بهترین گزینه خواهد بود. سرمایه‌گذاری برای کوتاه مدت و با ریسک پایین جزء ویژگی‌های بارز این بازار است. همانند بازار سرمایه، بازار پول نیز ابزارهای متنوع و کارآمدی از جمله اوراق خزانه اسلامی، گواهی سپرده، اوراق تجاری و پذیرش بانکی دارد.
ابزار بازار پول
اوراق خزانه اسلامی:
اوراق پرکاربردی که توسط دولت‌ها منتشر می‌شوند و سررسید یکساله دارند، این اوراق به کمتر از قیمت اسمی فروخته می‌شوند و در سررسید، به قیمت اسمی هر واحد1,000,000 ریال با خریدار تسویه می‌شود. این اوراق با نماد «اخزا» و روی تابلو معامله می‌شوند. از جمله موارد استفاده اوراق خزانه اسلامی، تسویه بدهی‌های دولت به پیمانکاران و طلبکاران غیردولتی است، علاوه بر این اوراق اخزا جهت تامین کسری بودجه و کنترل نقدینگی نیز به کار می‌روند.
گواهی سپرده:
با مجوز بانک مرکزی اوراق گواهی سپرده توسط بانک‌ها منتشر می‌شوند و مانند اوراق خزانه، سررسید یکساله و قیمت اسمی مشخصی دارند و در موارد مقتضی می‌توانند ضامن گرفتن وام نیز بشوند.
اوراق تجاری:
این اوراق توسط بنگاه‌های مالی و موسسات غیرمالی جهت تامین مالی کوتاه مدت (270 روز) منتشر می‌شوند و به دلیل عدم وجود بازار ثانویه فعال، نقدشوندگی نسبتا پایینی دارند.
پذیرش بانکی:
قدیمی‌ترین ابزار بازار مالی، اوراق پذیرش بانکی است که از قرن دوازدهم مورد استفاده خریداران و فروشندگان قرار می‌گرفته است، بدین صورت که یک شرکت تجاری در وجه یک بانک تجاری این گواهی را صادر می‌کند و خریدار بدون آن که کالا را دیده باشد اقدام به خرید از فروشنده می‌کند.
انواع بازار های مالی بر اساس ساختار سازمانی
بازار رسمی (Stock Market)
فعال‌ترین بازارمالی، بازار رسمی(سهام) است که در آن خریداران و فروشندگان بر اساس تقاضا و عرضه خود قیمت سهام را مشخص می‌کنند و بازار بر اساس یک سری قوانین و مقررات به کار خود ادامه می‌دهد.
بازار خارج از بورس (Over The Counter)
تفاوت اصلی بین بازار رسمی و بازار خارج از بورس در بهره‌گیری از صرافی و کارگزار است که در بازار خارج از بورس، اوراق سهام، کالا و ارز صرفا به صورت الکترونیکی و به دور از مکان فیزیکی معامله می‌شوند.
بازار سوم (Third Market)
با توجه به قوانین و مقررات سختگیرانه جهت پذیرش در فرابورس، شرکت‌هایی که شرایط حضور در این بازار را ندارند از طریق بازار سوم اقدام به فعالیت در بازار می‌کنند. از جمله مواردی که در بازار سوم معامله می‌شوند می‌توان به اوراق مشارکت اجاره، اوراق مشارکت رهنی، صکوک و… اشاره کرد.
بازار چهارم(Fourth Market)
همانند بازار سوم، بازار چهارم نیز بدون دخالت کارگزار بین افراد یا سازمان‌ها انجام می‌شود. این دسته معاملات خصوصی هستند و اغلب اوراق مشارکت را در بر می‌گیرند.
تصویر محتوا
انواع بازارهای مالی بر‌اساس زمان واگذاری
زمانی که شما اوراق بهاداری را می‌خرید یا به فروش می‌رسانید یعنی مالکیت آن را واگذار کرده‌اید. بازارهای مالی برحسب زمان واگذاری به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند که به شرح زیر هستند:
بازار نقدی (Spot market):
به بازاری که خریدار و فروشنده در زمان حال به معامله اوراق سهام یا کالا می‌پردازند، بازار نقدی می‌گویند، به این ترتیب زمانی که فرد «الف» سهام خود را به فرد «ب» می‌فروشد یعنی مالکیت آن را واگذار کرده است که در لحظه اتفاق افتاده است.
بازار مشتقه (Derivative Market):
بازار مشتقه یا بازار آتی همانطور که از نامش پیداست معامله‌ای است که در آینده رخ می‌دهد و مختص حال نیست، بدین ترتیب که دارنده اوراق اختیار در موقعیت خریدار و فروشنده در زمان معینی در آینده تصمیم می‌گیرد که اختیار خود را اعمال کند یا خیر.
نتیجه‌گیری
برای اینکه بتوانید سرمایه‌گذاری مطلوبی داشته باشید اولین گام، شناخت بازارهای مالی است که متوجه شوید علاقه‌مند به فعالیت در کدام بازار هستید. بازارهای مختلف مالی در یک سری ویژگی‌ها همپوشانی دارند و در عین حال یک سری ویژگی‌های منحصر به فرد دارند که باعث می‌شود فرد انتخاب کند در کدام بازار مشغول فعالیت شود.
نرخ تنزیل چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟
تحلیل بنیادی چیست؟
متشکر، کاربردی بود