در باور مردم ریسک به معنای خطر کردن که ناشی از عدم قطعیت است می‌باشد، این در حالی است که ریسک دارای دو جنبه مثبت و منفی بوده و در مواقعی که عدم قطعیت‌ها تا حد توان کنترل و عوامل تاثیرگذار بررسی شوند، ریسک‌پذیری می‌تواند جنبه‌های مثبت خود را بروز دهد.

ریسک سرمایه‌گذاری چیست؟

همانطور که بیان شد ریسک به معنای خطر کردن است، این در حالی است که در امر سرمایه‌گذاری ریسک به معنای شکافی است که بین بازدهی مورد انتظار و بازدهی که ایجاد شده است اطلاق می‌گردد. ریسک سرمایه‌گذاری هیچ‌گاه صفر نمی‌شود اما با استفاده از انواع تحلیل‌های در دسترس می‌توان ریسک را مدیریت و آن را  کاهش داد. به علاوه ارتباط مستقیمی بین ریسک و بازده وجود دارد، یعنی چنانچه فردی ریسک‌پذیری بالایی داشته باشد انتظار کسب بازدهی بالاتر را نیز دارد و بالعکس.

ریسک= بازده مورد انتظار – بازده واقعی

بازدهی سرمایه‌گذاری چیست؟

بازده، مفهومی است که همواره با مفهوم ریسک در کنار یکدیگر استفاده می‌شوند و به عبارتی علت و معلول هستند، به این صورت که هرچه فرد ریسک‌پذیرتر باشد بازدهی بیشتری نیز کسب می‌کند، البته این در شرایطی اتفاق می‌افتد که فرد دچار ریسک سیستماتیک نشود.

انواع ریسک سرمایه‌گذاری

ریسک‌های سرمایه‌گذاری به طور کلی به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند و سایر انواع ریسک زیرمجموعه این دو دسته کلی هستند، دو دسته اصلی ریسک شامل موارد زیر هستند:

ریسک سیستماتیک 

ریسکی که صرفا متعلق به گروه یا صنعت خاصی نیست و کل جامعه را در بر می‌گیرد و به شرایط اقتصادی و سیاسی بستگی دارد و در عین حال قابل حذف نیز نیست. وقایعی مانند تحریم‌ها، جنگ، تغییر نرخ ارز و… همگی از جمله ریسک‌های سیستماتیک هستند که تنها راه در امان ماندن از آن‌ها تقسیم سرمایه‌گذاری بین گزینه‌های مختلف سرمایه‌گذاری است.

ریسک غیرسیستماتیک

به ریسکی که با مدیریت کردن می‌توان اثر آن را کم کرد، ریسک غیرسیستماتیک می‌گویند. به عنوان مثال زمانی که فرد با بررسی صورت‌های مالی شرکتی متوجه زیان‌ده بودن آن شرکت می‌شود با عدم سرمایه‌گذاری روی سهام آن شرکت، ریسک غیرسیستماتیک را کنترل کرده است.

انواع دیگر ریسک زیرمجموعه ریسک‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیک قرار می‌گیرند:

ریسک تورم

ریسک تورم اشاره مستقیم به ریسک قدرت خرید دارد، به این ترتیب ارزش دارایی در هر دوره نسبت به دوره قبل کاهش پیدا می‌کند. رابطه نرخ تورم و میزان بازدهی به صورت معکوس است، یعنی آن که هر چه نرخ تورم بالاتر برود، بازدهی پایین‌تر می‌آید و سرمایه‌گذار برای پوشش تورم ناگزیر است ریسک بیشتری را بپذیرد تا به بازدهی بالاتری دست پیدا کند.

ریسک سیاسی

ریسک سیاسی از دو جنبه داخلی و خارجی بررسی می‌شود، انعقاد قراردادهای اقتصادی بین دو یا چند کشور، جنگ و کنترل نظامی، مصالحه و مذاکره و تصمیمات دولت همه در زمره ریسک سیاسی و از آن‌جایی که فرد قدرتی در مدیریت آن‌ها ندارد، ریسک سیستماتیک نیز قرار می‌گیرند.

ریسک تجاری

ریسک تجاری پیرامون سود و زیان شرکت‌ها و نحوه مدیریت منابع مالی آن‌ها رخ می‌دهد. چنانچه یک شرکت بتواند هزینه‌های خود اعم از هزینه اداری، حقوق و دستمزد، اجاره و…  را مدیریت کند و محصولات یا خدمات خود را به نحوی به فروش برساند که باعث سودآوری مجموعه شود یعنی این‌که ریسک تجاری خود را مدیریت کرده است.

ریسک اعتباری

ریسک نکول، نام دیگر ریسک اعتباری ست و زمانی به کار می‌رود که فرد یا مجموعه نتواند به تعهداتش عمل کند، به عنوان مثال اگر فرد یا شرکت وام بگیرد و نتواند اقساط آن را به موقع پرداخت کند دچار  ریسک نکول می‌شود.

ریسک نرخ ارز

این ریسک بیشتر از هر چیز متوجه شرکت‌هایی است که محصولات خود را از سایر کشورها وارد می‌کنند و تحت تاثیر تغییرات نرخ ارز هستند، به عنوان مثال زمانی که نرخ ارز افزایش پیدا می‌کند، شرکت با فروش محصولات داخل انبار ضرر می‌کند به این دلیل که بایستی با نرخ بالاتر محصول فروخته شده را جایگزین کند دچار زیاد می‌شود.

ریسک نرخ سود

ریسک نرخ سود رابطه معناداری با سطح ریسک‌پذیری افراد دارد به این صورت که، اوراق مشارکت و اوراق اخزا درصد بازدهی یا به عبارتی سود پایین‌تری نسبت به اوراق سهام دارند و فردی با ریسک‌پذیری بالا به سراغ سرمایه‌گذاری بر روی اوراق بهادار خواهد رفت و انتخاب فردی با ریسک‌پذیری پایین‌تر اوراق مشارکت یا اوراق اخزا خواهد بود.

ریسک مالی

با مطالعه صورت‌های مالی و علی الخصوص قسمت بدهی‌های درج شده در ترازنامه می‌توان به این مهم پی برد که تعهدات مالی و وام‌های دریافتی که موجب کند شدن روند فعالیت رو به جلوی مجموعه هستند به چه میزان است و بعد از بررسی آن تصمیم به خرید سهام شرکت مورد نظر کرد.

ریسک نقدشوندگی

برای یک سرمایه‌گذار این موضوع که اوراق بهاداری که بر روی آن سرمایه‌گذاری می‌کند نقدشوندگی بالایی داشته باشد اهمیت بالایی دارد. نقدشوندگی بالا به این معنی است که فرد هر زمان اقدام به فروش دارایی کرد بتواند آن را به بفروشد و وجه نقد دریافت کند.

نتیجه‌گیری

این که با در نظر داشتن تمام انواع ریسک‌های ذکر شده بتوانیم ریسک سرمایه‌گذاری خود را صفر کنیم امری است محال اما با مطالعه و بررسی صورت‌های مالی شرکت‌ها و تنوع‌بخشی به سرمایه‌گذاری می‌توان ریسک آن را کاهش داد.