معامله تحت احتیاط چیست؟

معاملات تحت احتیاط در بورس: بررسی، قوانین و الزامات

در بازار سرمایه، شرکت‌هایی که به دلایل خاصی شرایط مشخص‌شده توسط سازمان بورس را رعایت نکرده‌اند، ممکن است مشمول معاملات تحت احتیاط شوند. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که شرکت‌ها در آستانه تعلیق قرار گرفته‌اند اما همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهند. در این مقاله، به بررسی دقیق معاملات تحت احتیاط، دلایل اعمال این وضعیت، نحوه انجام معامله و ریسک‌های مرتبط می‌پردازیم.

معاملات تحت احتیاط چیست؟

معاملات تحت احتیاط به خرید و فروش سهام یا سایر اوراق بهاداری گفته می‌شود که شرکت مربوطه به دلایل مشخصی، در آستانه تعلیق قرار دارد اما هنوز از بازار حذف نشده است. این شرکت‌ها معمولاً مشمول بندهای ب و ج ماده ۱۹ مکرر ۱ دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران هستند و برای انجام معامله روی نمادهای آن‌ها، رعایت برخی الزامات ضروری است.

دلایل ورود نمادها به فهرست تحت احتیاط

نمادهای معاملاتی معمولاً به دلایل زیر به وضعیت تحت احتیاط منتقل می‌شوند:

• عدم انتشار به‌موقع اطلاعات بااهمیت
• وجود شبهه در شفافیت اطلاعاتی ناشر
• احتمال تقلب یا دستکاری در صورت‌های مالی
• پایین بودن سرمایه ثبت‌شده شرکت
• نسبت نامناسب حقوق صاحبان سهام به کل دارایی‌ها
• ورشکستگی مشتریان عمده شرکت

در صورتی که شرکت‌ها در مدت‌زمان مشخصی (حداکثر ۵ روز کاری) اطلاعات کافی را ارائه نکنند، وارد فرآیند تعلیق می‌شوند. این مهلت می‌تواند تا ۹ ماه ادامه داشته باشد و در برخی موارد، تا ۶ ماه دیگر تمدید شود. چنانچه پس از این مدت، مشکلات برطرف نشود، نماد به طور کامل از بورس حذف خواهد شد.

نحوه انجام معاملات در نمادهای تحت احتیاط

معاملات در این نمادها مشابه سایر نمادهای بورسی انجام می‌شود، با این تفاوت که سرمایه‌گذاران قبل از خرید و فروش، باید فرم «اطلاع از ابهام معاملات تحت احتیاط» را تکمیل و تأیید کنند. این فرم توسط کارگزاری در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد و امضای آن به منزله آگاهی از ریسک‌های احتمالی این معاملات است.

ریسک‌های خرید سهام تحت احتیاط

برخلاف تصور رایج، تحت احتیاط بودن یک نماد به معنای زیان‌ده بودن آن نیست. این وضعیت بیشتر به شفافیت اطلاعاتی و رعایت قوانین افشای اطلاعات مرتبط است. با این حال، خرید سهام تحت احتیاط با ریسک‌هایی همراه است که سرمایه‌گذاران باید قبل از ورود به این معاملات آن‌ها را در نظر بگیرند:

• برخی شرکت‌ها تنها به دلیل تأخیر در ارائه گزارش‌های مالی تحت احتیاط قرار می‌گیرند و نگرانی زیادی برای بازار ایجاد نمی‌کنند.
• در برخی موارد، ظن دستکاری در صورت‌های مالی وجود دارد که این موضوع می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی باشد.
• ریسک نقدشوندگی پایین‌تر در مقایسه با سایر نمادهای بورسی
• احتمال تعلیق کامل نماد در صورت عدم رفع ابهامات

سرنوشت نمادهای تحت احتیاط

چنانچه شرکت موفق به ارائه اطلاعات و شفاف‌سازی نشود، سازمان بورس نماد را تعلیق می‌کند. در این شرایط:

• نماد معاملاتی به مدت ۱۰ روز کاری متوقف می‌شود.
• سازمان بورس به شرکت ۳۰ روز فرصت می‌دهد تا اطلاعات موردنیاز را ارائه دهد.
• در صورت ارائه اطلاعات، نماد در روز معاملاتی بعد بازگشایی خواهد شد.
• در غیر این صورت، حداکثر ۶ ماه فرصت برای رفع مشکلات داده می‌شود.
• در پایان این مهلت، هیئت مدیره سازمان بورس یکی از دو تصمیم زیر را اتخاذ خواهد کرد:
  1. تداوم تعلیق نماد
  2. بازگشایی نماد همراه با شفاف‌سازی وضعیت آن

تفاوت تعلیق با مشمول فرآیند تعلیق

شرکت‌هایی که مشمول فرآیند تعلیق می‌شوند، همچنان در بورس معامله می‌شوند، اما در صورت عدم رعایت قوانین، در معرض تعلیق کامل قرار دارند. در مقابل، شرکت‌هایی که تعلیق می‌شوند، امکان معامله نخواهند داشت و نماد آن‌ها بسته می‌شود.

چگونه از وضعیت تحت احتیاط بودن نمادها مطلع شویم؟

برای بررسی وضعیت نمادهای تحت احتیاط، سرمایه‌گذاران می‌توانند از منابع رسمی زیر استفاده کنند:

1. سایت TSE (شرکت مدیریت فناوری بورس تهران): بخش “نمادهای مشمول تعلیق” اطلاعات کاملی درباره شرکت‌هایی که در وضعیت تحت احتیاط قرار دارند ارائه می‌دهد.
2. سامانه کدال: اطلاعیه‌های رسمی شرکت‌ها درباره وضعیت آن‌ها در این سامانه منتشر می‌شود.
3. مشاهده علامت هشدار (مثلث دارای علامت سؤال) در کنار نمادها: این نماد نشان‌دهنده تحت احتیاط بودن شرکت است.

جمع‌بندی

معاملات تحت احتیاط، به خرید و فروش نمادهایی اطلاق می‌شود که در آستانه تعلیق قرار دارند اما هنوز فرصت رفع مشکلات خود را دارند. این نمادها معمولاً به دلایل عدم شفافیت اطلاعاتی یا تأخیر در ارائه گزارش‌های مالی در این وضعیت قرار می‌گیرند. سرمایه‌گذاران قبل از ورود به چنین معاملاتی باید با ریسک‌ها و محدودیت‌های آن آشنا شوند و با بررسی دقیق اطلاعات، تصمیم‌گیری کنند.