صندوق اهرمی امکانی را فراهم می‌کند که سرمایه‌گذاران بتوانند با مبلغی بیشتر از دارایی خود سرمایه‌گذاری کرده و بازدهی مضاعف کسب کنند. تا قبل از معرفی صندوق‌های اهرمی در بورس ایران، تنها راه سرمایه‌گذاری اضافی به غیر از دارایی شخصی، دریافت وام از بانک یا اعتبار از کارگزاری بود. به همین دلیل، سرمایه‌گذاران بسیاری علاقه‌مند به استفاده از آن هستند.
اهرم چیست؟
اهرم در علم فیزیک یک ابزار است که با استفاده از نیروی کمترین، کارهای بزرگتری را انجام می‌دهد. این مفهوم در علوم مالی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد، به معنای استفاده از بدهی برای افزایش بازدهی سرمایه‌گذاری. این روش به سرمایه‌گذار اجازه می‌دهد که با مبلغی کمتر از دارایی‌های خود، سرمایه‌گذاری کند.
استفاده از اهرم به این معناست که نوسانات قیمت دارایی مورد نظر، بر مبلغ سرمایه‌گذاری تأثیر بیشتری می‌گذارد. این به معنای افزایش سود یا زیان سرمایه‌گذاری نسبت به حالتی است که صرفاً با استفاده از سرمایه خود در معامله شرکت کنید.
سازوکار صندوق اهرمی
در سازوکار صندوق اهرمی، واحدهای این صندوق همزمان از هر دو سازوکار قابل معامله و صدور و ابطالی بهره می‌برند. واحدهای صدور و ابطالی در صندوق اهرمی دارای محدوده سقف و کف سود مشخصی هستند. به عنوان مثال، فرض کنید یک صندوق اهرمی دارای سقف بازدهی 30% و کف 25% باشد. این به این معناست که در صورت ریزش بازار و بازدهی منفی صندوق، سرمایه‌گذاران واحدهای صدور و ابطالی به اندازه کف بازدهی یعنی 25% سود دریافت می‌کنند و در دوره رونق بازار و کسب بازده مثبت در صندوق حداکثر به اندازه سقف بازدهی یعنی 30% به آنها سود تعلق می‌گیرد.
اما در واحدهای ETF صندوق اهرمی، برخلاف واحدهای صدور و ابطالی، کف و سقف بازدهی مشخصی وجود ندارد. در این نوع واحدها به دلیل استفاده از اهرم، نوسانات بالایی را شاهد هستیم. نکته مهم دیگر این است که واحدهای ETF به‌نوعی پشتیبان واحدهای صدور و ابطالی هستند.
- در صورتی که بازدهی واحدهای صدور و ابطالی کمتر از کف بازدهی مشخص شده باشد، این گفت واحدهای ETF یا پرریسک پوشش داده می‌شود تا صندوق بتواند کف بازدهی مشخص شده را پوشش دهد.
- در صورتی که بازدهی واحدهای صدور و ابطالی بیشتر از سقف بازدهی باشد، این مازاد بازدهی به سرمایه‌گذاران واحدهای ETF تعلق می‌گیرد.
توجه داشته باشید که حداقل زمان سرمایه‌گذاری برای کسب سود در واحدهای صدور و ابطالی (بدون ریسک) 30 روز است و در صورت عدم رعایت این حداقل، سودی به سرمایه‌گذار تعلق نخواهد گرف.
بازدهی در صندوق‌های اهرمی
با توجه به سازوکار صندوق‌های اهرمی، ۳ حالت در خصوص کسب بازدهی برای واحدهای بدون ریسک و پرریسک وجود دارد:
- صندوق اهرمی X: در این حالت، صندوق دارای سقف بازدهی ۲۸٪ و کف بازدهی ۲۵٪ برای واحدهای بدون ریسک است. اگر بازدهی صندوق در یک سال ۳۰٪ باشد، سرمایه‌گذاران واحدهای بدون ریسک در پایان سال ۲۸ درصد سود را دریافت می‌کنند و ۲٪ مابقی به سرمایه‌گذاران واحدهای پرریسک تعلق می‌گیرد. سرمایه‌گذاران واحدهای پر ریسک علاوه بر بازدهی اصلی، سود بیشتری از محل سود مازاد واحدهای بدون ریسک کسب می‌کنند. این محاسبات به صورت روزشمار در صندوق انجام می‌شود.
- اگر بازدهی صندوق اهرمی ۱۰٪ باشد، سرمایه‌گذاران واحدهای بدون ریسک کف بازدهی ۲۵٪ را دریافت می‌کنند. در این حالت، کمبود بازدهی واحدهای بدون ریسک از محل واحدهای پرریسک تامین می‌شود و سرمایه‌گذاران واحدهای پرریسک سودی کمتر از بازدهی کلی صندوق را دریافت یا دچار زیان خواهند شد.
- اگر بازدهی صندوق در بازه‌ای مابین کف و سقف سود دهی مشخص شده برای واحدهای بدون ریسک (۲۵ تا ۲۸ درصد) قرار داشته باشد، میزان بازده کسب شده برای سرمایه‌گذار در نظر گرفته خواهد شد. به عنوان مثال، اگر بازدهی صندوق ۲۵٪ باشد، همان میزان بازدهی به سرمایه‌گذاران واحدهای بدون ریسک و پرریسک پرداخت می‌شود.
مزایای سرمایه‌گذاری در صندوق اهرمی
سرمایه‌گذاری در صندوق اهرمی مزایای متعددی دارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- با کمترین میزان سرمایه می‌توان از ابزار اهرم در سرمایه‌گذاری استفاده کرد.
- وجود دو نوع واحد سرمایه‌گذاری عادی و ممتاز کمک می‌کند صندوق اهرمی برای تمام گروه‌های سرمایه‌گذاران اعم از ریسک‌پذیر و محتاط گزینه سرمایه‌گذاری ایده‌آلی باشد.
- با سرمایه‌گذاری در واحدهای عادی این صندوق، دریافت یک سود حداقلی تضمین می‌شود.
- سرمایه‌گذاران می‌توانند با سرمایه‌گذاری در واحدهای عادی صندوق اهرمی در کنار واحدهای ممتاز، ریسک پرتفوی خود را کاهش دهند.
- این نوع از صندوق‌ها بهترین ابزار سرمایه‌گذاری در بازار صعودی به‌شمار می‌روند.
مقایسه صندوق ضامن و اهرمی
به طور کلی، صندوق اهرمی و صندوق‌های تضمین اصل سرمایه، دو نوع صندوق سرمایه‌گذاری با خصوصیات متفاوت هستند که برای سرمایه‌گذاران با اهداف و نیازهای متفاوت مناسب هستند. صندوق اهرمی از نوع اهرمی و صندوق ضامن از نوع مختلط است.
صندوق اهرمی برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال بازدهی بالا و آمادگی برای پذیرش ریسک هستند، مناسب است؛ اما صندوق‌های تضمین برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال حفظ سرمایه‌گذاری خود و در عین حال به دنبال کسب سود هستند، قابل توجه است.
در صندوق اهرمی هیچ شرطی برای واحدهای سرمایه‌گذاری وجود ندارد، اما در صندوق ضامن، شرط تضمین نگهداری اوراق تا زمان مشخص شده در هر صندوق است.
یکی از شباهت‌های این دو صندوق، داشتن شرایط ویژه برای سهامداران ریسک‌پذیر و ریسک‌گریز است. در هر دو صندوق، واحدهای ریسک‌پذیر واحدهای کم ریسک را تضمین می‌کنند. اوراق هر دو این صندوق‌ها را می‌توان به دو روش صدور و ابطال و روش خرید و فروش در بورس معامله کرد.
پرسش‌های متداول
- آیا صندوق‌های سرمایه گذاری اهرمی مناسب برای هر کسی هستند؟برای پاسخ به این پرسش، باید عوامل مختلفی را در نظر گرفته شود از جمله تحمل ریسک و اهداف سرمایه گذاری.
- آیا سرمایه گذاری در صندوق‌های اهرمی ریسک بیشتری نسبت به صندوق‌های سرمایه گذاری سنتی دارد؟درست است که صندوق‌های سرمایه گذاری اهرمی معمولاً با ریسک بیشتری همراه هستند، اما ممکن است برای برخی سرمایه گذاران مناسب باشند.
- آیا سرمایه گذاری در صندوق‌های اهرمی مناسب برای مدت زمان کوتاه است؟توصیه می‌شود که سرمایه گذارانی که مدت زمان سرمایه گذاری آنها کوتاه مدت است، به دقت مزایا و معایب این نوع صندوق‌های سرمایه گذاری را بررسی کنند.
- آیا سرمایه گذاری در صندوق‌های اهرمی برای سرمایه گذاران مبتدی مناسب است؟به عنوان سرمایه گذار مبتدی، باید با دقت به مزایا و معایب این نوع سرمایه گذاری نگاه کنید و در صورت لزوم، با مشاوره یک متخصص اقدام به سرمایه گذاری کنید.
آیا صندوق‌های سرمایه گذاری اهرمی مورد نظارت قرار دارند؟
بله، صندوق‌های سرمایه گذاری اهرمی تحت نظارت سازمان بازرسی اوراق بهادار و بورس (SEC) قرار دارند و باید به الزامات مربوطه پایبند باشند.
آشنایی با بازار مشتقه (آپشن)
صندوق در صندوق چیست؟
