نهادهای مالی، سازمان یا مؤسساتی هستند که نقش واسطه های مالی را اجرا می کنند. این نهادها باعث می شوند که سرمایه ها با سرعت بیش تر و با هزینه ای کم تر در گردش باشند. زیرا این نهادها عمدتأ امور مالی و سرمایه گذاری را اجرایی و پشتیبانی می نمایند. بنابراین نهاد مالی یکی از ارکان مهمی است که در بازارهای مالی نقش ایفا می کند و در اکوسیستم اقتصادی اهمیت ویژه ای دارد.
نهاد مالی چیست؟
سازمان‌ها، بنگاه‌ها یا موسسات اقتصادی که واسطه‌گری مالی را بر عهده دارند و به کار سرمایه‌گذاری مشغولند، به عنوان نهادهای مالی شناخته می‌شوند. در تعبیر ساده‌تر، این نهادها سرمایه‌گذاری می‌کنند و امور مالی افراد را مدیریت می‌کنند. وجود این نهادها باعث می‌شود که سرمایه افراد با سرعت بیشتر و هزینه کمتر در گردش باشد، که یکی از عوامل اساسی در بازارهای مالی است و نقش مهمی در اکوسیستم اقتصادی دارند. در شرایط فعلی با حاکمیت تورم بر اقتصاد، افراد به دنبال راه‌هایی برای حفظ دارایی‌های خود هستند و این نهادها به عنوان گزینه‌هایی برای سرمایه‌گذاری به نظر می‌رسند. با این حال، افراد بسیاری از مهارت‌ها و دانش لازم برای سرمایه‌گذاری ندارند، که این مسئله باعث افزایش نیاز به نهادهای مالی می‌شود. در این شرایط، وظیفه اصلی این نهادها اتخاذ استراتژی‌های مناسب برای حفظ ارزش دارایی‌های سرمایه‌گذاران و افزایش آن است.
وظایف نهادهای مالی
- بین افرادی که مازاد منابع دارند و افرادی که کمبود منابع دارند، یک پل ارتباطی وجود دارد که کمک می‌کند ارتباط این افراد به سرعت و به راحتی برقرار شود.
- نظارت نهادهای مالی بر معاملات منجر به کاهش ریسک معاملات تا حد زیادی می‌شود.
- دریافت تقاضای اعطای مجوزهای نهادهای مالی.
- بررسی صلاحیت و شرایط متقاضیان دریافت مجوزهای نهادهای مالی.
- تطبیق شرایط متقاضیان دریافت مجوزهای نهادهای مالی با مقررات و تهیه گزارش در مورد موافقت یا مخالفت با اعطای مجوز.
- ارتباط با نهادهای مالی مرتبط و انجام مکاتبات با آنها.
- انجام هماهنگی‌های لازم برای تشکیل جلسات در مورد نهادهای مالی و مسایل مرتبط.
- دریافت و تکمیل مدارک پرونده‌های نهادهای مالی مورد نظر و بایگانی اسناد و اطلاعات آنها.
- تدوین گزارش از اسناد و اطلاعات نهادها.
- ارتباط و هماهنگی با نهادهای برون سازمانی در مورد نهادهای مالی.
انواع نهادهای مالی
در کشور ما نهادهای مالی مختلفی در حال فعالیت هستند، از جمله:
- بانک‌های تجاری
- مشاوران سرمایه‌گذاری
- شرکت‌های سرمایه‌گذاری
- صندوق‌های سرمایه‌گذاری
- شرکت‌های کارگزاری
- صندوق‌های بازنشستگی
- شرکت‌های بیمه
- شرکت‌های پردازش اطلاعات مالی
- موسسات رتبه‌بندی اعتباری
- صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله بورسی
- صندوق‌های زمین و ساختمان
- صندوق‌های پوششی
- شرکت سپرده‌گذاری مرکزی
بانک تجاری
بانک‌های تجاری یکی از انواع مختلف نهادهای مالی هستند. علاوه بر وظیفه اصلی جذب سپرده و اعطای تسهیلات، این نهادها خدمات دیگری از قبیل سرمایه‌گذاری خصوصی، مدیریت وجوه نقد، صدور حواله و… را نیز ارائه می‌دهند. در حال حاضر بیش از 20 بانک تجاری در ایران فعالیت می‌کنند.
مشاوران سرمایه‌گذاری
در حوزه‌ی بازارهای سرمایه‌گذاری، فعالیت نیازمند صرف زمان و داشتن دانش لازم است. در این بین، نهادهای مشاوره سرمایه‌گذاری با بهره‌گیری از تخصص و تجربه کارشناسان متخصص، خدمات متنوعی را به مشتریان خود ارائه می‌دهند؛ اما مهمترین خدمت این نهادها، طبق قوانین مربوط به بازار سرمایه، عقد قراردادهایی با مشتریان به منظور ارائه مشاوره در زمینه خرید و فروش اوراق بهادار است. علاوه بر این، خدمات دیگری که این نهادها ارائه می‌دهند شامل مشاوره در خصوص روند قیمت‌ها، عرضه و تقاضای بازار، مدیریت ریسک و برگزاری دوره‌های آموزشی مرتبط با بازار سرمایه می‌شود.
شرکت‌های سرمایه‌گذاری
شرکت‌های سرمایه‌گذاری یکی از انواع نهادهای مالی هستند که در زمینه‌های معینی، سرمایه‌گذاری می‌نمایند. حداقل سرمایه ثبتی بر اساس آخرین ابلاغیه ارائه شده توسط سازمان بورس برای این شرکت‌ها، صد میلیارد ریال است. همان‌طور که اشاره شده، فعالیت اصلی این نهادهای مالی در زمینه سرمایه‌گذاری است. برخی از ابزارهایی که این نهادها می‌توانند بر اساس اساسنامه خود در آنها سرمایه‌گذاری نمایند شامل سهام، واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری، اوراق بهادار، دارایی‌های فیزیکی و … هستند.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری
صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز یکی از انواع نهادهای مالی هستند. فعالیت اصلی این نهاد، جمع‌آوری منابع از اشخاص حقیقی و حقوقی و سپس سرمایه‌گذاری منابع گردآوری شده مطابق اساسنامه خود است. انواع مختلفی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری وجود دارند که ازجمله آنها می‌توان به درآمد ثابت، مختلط و در سهام اشاره کرد. در حال حاضر بیش از 428 صندوق در ایران فعالیت می‌کنند و منابع تحت مدیریت صندوق‌های گردآوری شده به بیش از 860 هزار میلیارد تومان می‌رسد.
شرکت‌های کارگزاری
شرکت‌های کارگزاری مشابه یک واسطه بین خریدار و فروشنده اوراق بهادار عمل می‌کنند و باعث انجام معاملات بین آنها می‌شوند. درآمد اصلی کارگزاران از مبلغ کارمزدی است که از معاملات مشتریان خود دریافت می‌کنند. این کارمزد معمولاً به صورت درصدی از مبلغ معاملات تعیین می‌شود که توسط سازمان بورس مشخص می‌گردد. علاوه بر خدمات یاد شده، کارگزاران خدمات دیگری مانند مدیریت دارایی، مشاوره سرمایه‌گذاری، آموزش و… نیز ارائه می‌دهند.
صندوق‌های بازنشستگی
مطابق قانون اوراق بهادار جمهوری اسلامی مصوب سال ۱۳۸۴، صندوق‌های سرمایه‌گذاری نهادهایی هستند که با استفاده از طرح‌های پس‌انداز و سرمایه‌گذاری، مزایای تکمیلی را برای دوران بازنشستگی اعضای خود، فراهم می‌کنند. به بیان ساده، این نهاد با دریافت حق بیمه از بیمه‌پردازان خود و سرمایه‌گذاری این منابع در ابزارهای مختلف، امکان استفاده از مزایای این سرمایه‌گذاری را در دوران بازنشستگی یا کارافتادگی برای اعضای خود ایجاد می‌کند.
شرکت‌های بیمه
رسالت اصلی شرکت‌های بیمه، پوشش ریسک مشتریان خود است. در واقع این شرکت‌ها با دریافت حق بیمه (در رشته‌های مختلف بیمه مانند درمان، عمر، حوادث و…) از مشتریان، امکان استفاده آنها را در زمانی که به خدمات مورد نیاز خود نیاز دارند، فراهم می‌کنند. منابع به دست آمده از این طریق در ابزارهای مختلف سرمایه‌گذاری شده و امکان استفاده از منافع آن برای مشتریان در آینده، فراهم می‌شود.
شرکت‌های پردازش اطلاعات
به دلیل پیچیدگی‌های بازار سرمایه، فعالیت در این زمینه نیازمند دسترسی به اطلاعات صحیح، به‌روز و جامع است. برای همین، شرکت‌های پردازش اطلاعات مالی که با کسب مجوزهای قانونی از سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند، وظیفه تهیه، جمع‌آوری، طبقه‌بندی و ارائه اطلاعات به مشتریان خود را بر عهده دارند و نیازهای اطلاعاتی آنها را پوشش می‌دهند.
موسسات رتبه‌بندی اعتباری
موسسات اعتبارسنجی با بررسی وضعیت اعتباری متقاضیان، ریسک آنها را تعیین کرده و درجه اعتباری آنها را مشخص می‌کنند. رتبه‌بندی شرکت‌ها از AAA به عنوان کمترین ریسک، AA به عنوان کیفیت اعتباری بالا، و تا (D) به عنوان بیشترین درجه ریسک، مشخص می‌شود.
صندوق‌های زمین و ساختمان
این صندوق‌ها یکی از انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری هستند که وجوه جمع‌آوری شده توسط آنها در فعالیت‌های مرتبط با زمین و ساختمان، سرمایه‌گذاری می‌شود. در نهایت، سود به‌دست‌آمده از این فعالیت بین صاحبین واحدهای این صندوق‌ها تقسیم می‌شود.
صندوق پوشش ریسک (Hedge Fund)
صندوق‌های پوشش ریسک نوعی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری هستند که با سرمایه‌گذاری در ابزارهای مختلف، وجوه سرمایه‌گذاران خود را در ابزارهای سرمایه‌گذاری با ریسک بالا سرمایه‌گذاری می‌کنند. با توجه به ریسک بالای تحمیل شده به این صندوق‌ها، استفاده از آنها تنها توسط برخی از سرمایه‌گذاران فراهم است.
شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه
شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه، خدماتی از قبیل ثبت اوراق بهادار و سهام، جایزه‌دهی به سرمایه‌گذاران، توزیع سود نقدی و… را بر عهده دارد. این نهاد تحت نظارت سازمان بورس فعالیت می‌کند و به‌عنوان یکی از مهمترین نهادهای مالی فعال در بازار سرمایه ایران مشهور است.
نتیجه‌گیری
در بازار اقتصادی و مالی، بخشی از سرمایه‌گذاری و ارائه خدمات مالی توسط نهادهای مالی و بنگاه‌های اقتصادی انجام می‌پذیرد. این سرمایه‌گذاری‌ها می‌تواند در حوزه‌های مختلفی مانند ارز، بورس اوراق بهادار، بیمه عمر، صندوق‌های درآمد ثابت، استارت آپ‌ها و بانک‌ها باشد. نهادهای مالی سعی بر کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و افزایش بهره‌وری مالی دارند تا بتوانند بخشی از دارایی هر سرمایه‌گذاری را مدیریت کنند. در این مقاله ابتدا به تعریف نهاد مالی و سپس به بیان انواع نهادهای مالی پرداخته شد و با هرکدام از آنها تا حدودی آشنا شدید. کارگزاری بیدار در همین راستا با ارائه خدماتی مانند خرید و فروش سهام بورس، تشکیل سبد و سبدگردانی، ارائه مشاوره‌های لازم برای ورود به بورس و نیز خدمات آموزش بورس و تحلیلی انواع سهام به مشتریان خود و علاقه‌مندان به حوزه سرمایه‌گذاری، سعی دارد تا پل ارتباطی میان سرمایه‌گذاران و بازار سرمایه باشد.
صندوق در صندوق چیست؟
صندوق بخشی چیست؟
