تأمین مالی جمعی یا کرادفاندینگ (Crowdfunding) روشی نوین برای جذب سرمایه است که با مشارکت تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران، تمام یا بخشی از سرمایه مورد نیاز یک طرح یا پروژه تأمین می‌شود.
این روش تنها به دنیای اقتصاد محدود نیست؛ بلکه در طرح‌های نیکوکارانه، استارتاپ‌های دانش‌بنیان، حوزه‌های زیست‌فناوری، بازی و سرگرمی، گردشگری و حتی پروژه‌های شهری نیز کاربرد دارد.
در ایران، پلتفرم‌های دارای مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار، امکان سرمایه‌گذاری امن در طرح‌های مختلف را فراهم می‌کنند.
سکوی تامین مالی جمعی چیست؟
سکوی تأمین مالی جمعی یا Crowdfunding Platform یک وب‌سایت یا سامانه آنلاین است که نقش واسطه بین سرمایه‌گذاران و صاحبان طرح را ایفا می‌کند.
سرمایه‌گذاران پس از ثبت‌نام در سکو، می‌توانند پروژه‌های مختلف را مشاهده کرده و بر اساس اطلاعاتی مانند:
-
میزان سرمایه مورد نیاز،
-
سود پیش‌بینی‌شده،
-
ریسک احتمالی،
پروژه‌ی دلخواه خود را انتخاب کنند.
برخلاف بانک‌ها، در این مدل تصمیم‌گیرنده نهایی خود سرمایه‌گذار است و پلتفرم فقط نقش واسطه دارد.
انواع تامین مالی جمعی
به طور کلی، چهار نوع مدل کرادفاندینگ وجود دارد:
۱. تامین مالی مبتنی بر اهدا (Donation-based)
در این روش، افراد با نیت خیرخواهانه سرمایه‌گذاری می‌کنند. گاهی در مقابل، یک یادبود یا هدیه نمادین دریافت می‌شود، اما سود مالی وجود ندارد.
۲. تامین مالی مبتنی بر پاداش (Reward-based)
سرمایه‌گذاران در قبال مشارکت، پاداش مشخصی مانند یک محصول یا نسخه اولیه دریافت می‌کنند. این روش بیشتر در پروژه‌های فرهنگی و هنری مثل فیلم و موسیقی استفاده می‌شود.
۳. تامین مالی مبتنی بر سهام (Equity-based)
در این مدل، سرمایه‌گذاران در سود پروژه شریک می‌شوند و در ازای سرمایه‌گذاری، سهام یا مالکیت جزئی از شرکت را دریافت می‌کنند. این نوع سرمایه‌گذاری ریسک بیشتری دارد اما امکان سود بالاتر هم فراهم است.
۴. تامین مالی مبتنی بر قرض یا وام (Debt-based)
سرمایه‌گذاران مبلغی را به‌صورت قرض در اختیار پروژه قرار می‌دهند و در پایان، اصل پول به همراه سود توافقی بازپرداخت می‌شود.
مزایا و معایب تامین مالی جمعی
مزایا:
-
دسترسی استارتاپ‌ها و شرکت‌های کوچک به منابع مالی
-
کاهش ریسک تأمین مالی برای یک فرد یا نهاد
-
شفافیت و دسترسی آسان به پروژه‌ها
-
بازدهی بالاتر نسبت به برخی سرمایه‌گذاری‌های سنتی
معایب:
-
نیاز به مدیریت و نظارت دقیق بر پروژه‌ها
-
ریسک شکست پروژه و از دست رفتن سرمایه
-
احتمال کپی شدن ایده‌ها در فضای رقابتی
اصطلاحات رایج در کرادفاندینگ
-
عامل: شخص حقوقی که با مجوز سازمان بورس، تأمین مالی جمعی را اجرا می‌کند.
-
متقاضی: صاحب طرح که برای جذب منابع مالی به عامل مراجعه می‌کند.
-
طرح: پروژه‌ای که نیازمند جذب سرمایه است.
-
گواهی شراکت: اوراق بهاداری که در قبال سرمایه‌گذاری صادر می‌شود (الکترونیکی و بدون نیاز به ثبت در سازمان بورس).
پرسش‌های متداول (FAQ)
۱. تامین مالی جمعی چیست؟
روشی برای جمع‌آوری سرمایه از تعداد زیادی سرمایه‌گذار به‌منظور اجرای یک طرح یا پروژه.
۲. نحوه پرداخت سود چگونه است؟
بسته به نوع پروژه متفاوت است: ماهانه، فصلی یا در پایان سررسید.
۳. کارمزد تامین مالی جمعی چقدر است؟
طبق دستورالعمل فرابورس، کارمزد شامل درصدی برای فرابورس و عامل است. سرمایه‌گذاران کارمزدی پرداخت نمی‌کنند و سرمایه‌گذاری معاف از مالیات است.
۴. مدل “همه یا هیچ” یعنی چه؟
در این روش، تنها زمانی سرمایه به متقاضی پرداخت می‌شود که کل مبلغ هدف جمع‌آوری شود. در غیر این صورت، سرمایه به سرمایه‌گذاران بازگردانده می‌شود.
[…] از ثمن معامله از طریق بانک و یا موسسهي مالی یا اعتباری تامین مالی شده […]