وقتی صحبت از بازار سهام به میان می‌آید، دو نشانه اصلی برای سرمایه‌گذاران وجود دارد که باید آنها را در نظر بگیرند: بازار خرسی و بازار گاوی یا همان Bear Market & Bull Market. این دو بازار بخشی از اصطلاحات رایج بورسی است که باید با آنها آشنا شوید.
براساس قراردادهای وضع شده وقتی بازاری در شرایط خرسی قرار دارد، در حال سقوط است؛ در حالی که بازار گاوی، نشانگر بازار در حال رشد است.
چه خوب و چه بد، بازارهای گاوی و بازارهای خرسی بخشی از چرخه عمر بازار سهام و بازار بورس هستند: برای رسیدن به بالاترین سطح گاوی، باید پایین‌ترین سطح بازار خرسی را تجربه کنید.
اما همواره این نکته را به عنوان سرمایه‌گذار در نظر داشته باشید که شما، سهم عادلانه‌ای از هر کدام از این بازارها را تجربه خواهید کرد بنابراین آگاهی شما از این دو بازار به شما کمک می‌کند تا تصمیمات سرمایه‌گذاری خود را بهتر مدیریت کنید.
درک بازارهای گاوی و خرسی
آیا سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه و بورس باید به بازار گاوی و بازار خرسی توجه کنند؟ به نظر می‌رسد بازارهای گاوی و خرسی، زبان و نمادهای کلیدی سرمایه‌گذاری هستند که احساسات مثبت (گاو) یا منفی (خرس) را به تصویر می‌کشند.
هیچ قاعده رسمی وجود ندارد؛ اما بازار گاوی معمولا به افزایش ۲۰ درصدی بازار در طول زمان اشاره می‌کند، در حالی که بازار خرسی نشان‌دهنده ۲۰ درصد کاهش ارزش بازار است.
به طور کلی، مثبت بودن «گاو» یا منفی بودن «خرس» می‌تواند به حرکات تقریبا صعودی یا نزولی هر چیزی مثل تک سهم هم اشاره داشته باشد. و حتی ممکن است این اصطلاحات را به گونه دیگری در بین سرمایه‌گذاران شنیده باشید وقتی که می‌گویند بازار یا این صنعت پتانسیل رشد صعودی دارد یا این سهام و این بازار رشد نزولی دارد.
دهه اول ۱۹۹۰ به دلیل موج اول رونق اینترنت تبدیل به یک بازار معروف گاوی شد. در آن دوره شاخص سهام ۵۰۰ شرکت برتر بورس جهانی از اکتبر ۱۹۹۰ تا مارس ۲۰۰۰ و قبل از افت‌شان، ۴۱۸ درصد افزایش یافته بود. اما بعد همه چیز نزولی شد و شاخص سهام ۵۰۰ شرکت برتر بورس جهانی تا سپتامبر ۲۰۰۲، ۴۰ درصد کاهش یافت.
اگر بخواهیم خیلی ساده بازار خرسی و بازار گاوی را در بازار بورس توصیف کنیم، می‌توانیم بگوییم اینها برچسب‌های ساده‌ای برای توصیف حرکت بازار در طول زمان هستند. به عبارتی این اصطلاحات رایج بورسی مثل بازار خرسی و بازار گاوی نشانگر احساسات کلی سهام، بازار، صنایع یا حتی احساس خوش‌بینی یا بدبینی سرمایه‌گذاران است.
اما این نام‌ها از کجا آمده است؟ تاریخچه بازار خرسی و بازار گاوی چیست؟
در این مورد بحث‌های زیادی وجود دارد و دیدگاه‌های زیادی هم در مورد اینکه چگونه جنبش‌های مثبت و منفی بازار چنین نمادهای بصری را به وجود آوردند بیان می‌شود، اما متداول‌ترین دلایل صرفا به طبیعت و تاریخ بشر اشاره دارند.
استدلال مبتنی بر طبیعت این دو حیوان
خب! قطعا ما جانورشناس نیستیم، اما گاوها تمایل دارند از شاخ‌های خود برای بالا کشیدن استفاده کنند، در حالی که خرس‌ها با پنجه خود به پایین فشار می‌آورند. این تصاویر نمادی از حرکات بازار شده است. اکنون می‌توانید یک گاو نر با شکوه را که هنگام صعود سهام بالا می‌آید یا خرس قدرتمندی را که در زمان سقوط بازار در حال شکست است، تصور کنید.
استدلال تاریخی
داستان این استدلال با پوست خرس گره خورده است. در این استدلال از پوست خرس‌هایی صحبت می‌شود که در دوران استعمار به همراه تعداد زیادی پوست حیوان دیگر تجارت می‌شدند.
معامله‌گران گاهی اوقات پوست خرس‌هایی را می‌فروختند که هنوز خریداری نکرده بودند چون امیدوار بودند که قیمت پوست خرس کاهش می‌یابد. تمایل به کاهش قیمت پوست خرس باعث شد تا به این معامله‌گران نام مستعار «خرسی» داده شود. از آنجایی که هر صعودی یک افول دارد، بنابراین گاوها، همتای خرس‌های مثبت شدند.
آیا قوانینی برای تعریف بازارهای گاوی و خرسی وجود دارد؟
نه دقیقا! هیچ دستورالعمل خاص پذیرفته شده و کاملا محاسبه شده در سطح جهانی در مورد اینکه چه عددی بازار گاوی یا خرسی را به طور دقیق تعیین می‌کند، وجود ندارد. اما برخی تعاریف کمی پذیرفته شده هم برای آن در نظر گرفته شده است.
متداول‌ترین روش اندازه‌گیری بازار گاوی یا خرسی قانون ۲۰ است: اگر سهم بازار ۲۰ درصد در بازارهای رو به افول (معروف به یک ناهمواری) افزایش یابد، بازار گاوی اتفاق می‌افتد. برای بازار خرسی، اگر سهم بازار ۲۰ درصد کاهش از نقطه ارتفاع خود (معروف به قله) کاهش یابد، بازار خرسی روی می‌دهد.
این به این معناست که شما باید به تغییرات تاریخی سهام یا بازار نگاه دقیقی داشته باشید تا بتوانید در هر کدام از این دو حالت تصمیم درستی بگیرید.
نمونه‌هایی از بازارهای گاوی و خرسی در تاریخ
تاریخچه مدرن بازار سهام با دوره‌های مداوم گاوی و خرسی تعریف می‌شود. دوره‌های رونق و رکود که در آن سهام به طور کلی بیش از ۲۰ درصد افزایش می‌یابد و سپس دوره‌هایی که بیش از ۲۰ درصد سقوط می‌کند. اما در سطح جهانی سرمایه‌گذاران از ۱۱ بازار گاوی از پایان جنگ جهانی دوم لذت برده‌اند که هر کدام با واکنش احتمالی بازار خرسی هم همراه بوده است.
بحران مالی که در سال ۲۰۰۸ روی داد بیشتر ناشی از سفته‌بازی و بدهی‌های ناپایدار در بازار املاک بود که باعث شد در نهایت بازار سهام به سرعت سقوط کند و به این ترتیب بیش از نیمی از ارزش سهام ۵۰۰ شرکت برتر در عرض بیش از یک سال از دست رفت. این اتفاق در آن دوره کافی بود تا یک دوره زمانی کوتاه در تاریخ بازار سهام، بازار خرسی ایجاد شود.
با محو شدن بحران، نهادهای مالی نجات یافتند و مشاغل رونق گرفتند، بهبود اقتصادی در مارس ۲۰۰۹ از نقطه پایین بازار (معروف به نقطه حفره‌ای) آغاز شد. در بیش از ۱۰۰ ماه از آن زمان، ارزش ۵۰۰ شرکت برتر جهانی رشد یافت و این روند تا اوایل سال ۲۰۲۰ ادامه یافت به این ترتیب بازار جهانی مدت طولانی، بازار گاو قابل توجهی را تجربه کرد. در حقیقت، این طولانی‌ترین دوره بازار گاوی از زمان جنگ جهانی دوم بود.
در فوریه و مارس ۲۰۲۰ مجدد به خاطر آشفتگی اقتصادی و عدم قطعیت ناشی از همه‌گیری کرونا، مجدد بازار سهام دچار سقوط تاریخی شد. اما در نهایت با سیاست‌های کلی که در بازار جهانی رخ داد در نهایت بین مارس و آگوست ۲۰۲۰، دوباره بازار رشد صعودی به خود دید.
چه عواملی باعث ایجاد بازارهای گاوی و خرسی می‌شود؟
تقریبا می‌توان گفت همه چیز در بازارهای گاوی و خرسی به سادگی، بازتاب چگونگی حرکت سهام یا همان عرضه و تقاضا هستند. بنابراین هر چیزی که بر سهام تاثیر بگذارد بر گاوی یا خرسی بودن بازار هم تاثیر می‌گذارد.
در ادامه برخی از عوامل متداولی که باعث حرکت در بازار هستند و می‌توانند باعث ایجاد یا نشان دادن بازارهای صعودی یا نزولی شوند را معرفی می‌کنیم:
وضعیت اشتغال جامعه: به طور کلی نرخ اشتغال یک شاخص اصلی برای ایجاد یک بازار گاوی یا خرسی است. در واقع این مساله یک رابطه دوسویه دارد یعنی در شرایطی که بازار خرسی است احتمال کاهش نرخ اشتغال وجود دارد و از طرفی کاهش نرخ اشتغال هم نشان از بازار خرسی دارد و برعکس.
وضعیت سرمایه‌گذاری بین‌المللی: افزایش سرمایه‌گذاری خارجی یا تقاضای کالا از یک کشور خارجی می‌تواند اقتصاد را رشد دهد. اما کاهش سرمایه‌گذاری از یک کشور دیگر می‌تواند به تجارت آسیب برساند و بازار سهام آن کشور را تحت تاثیر قرار دهد.
وضعیت اعتماد در سطح ملی: اشتیاق سرمایه‌گذاران می‌تواند محرک اصلی خرید یا فروش سهام باشد که باعث تحرک بازار شود. اگر سرمایه‌گذاران پول نقد داشته باشند و فکر کنند اقتصاد در مسیر درست یا غلط حرکت می‌کند، حرکت‌هایی را انجام می‌دهند که می‌تواند این روند را تقویت کند.
وضعیت تولید ناخالص داخلی یا GDP: تولید ناخالص داخلی، یک شاخص محکم برای بازارهای گاوی و خرسی است.
اگر تولید ناخالص داخلی یک کشور در حال افزایش باشد، احتمالا نشان‌دهنده یک اقتصاد رو به رشد است که مصرف‌کنندگان در آن آزادانه هزینه می‌کنند. در نتیجه در این حالت می‌توان انتظار داشت که بازار صعودی شود.
اگر تولید ناخالص داخلی کاهش یابد، ممکن است حتی اقتصاد ویران شود. کاهش تولید ناخالص داخلی می‌تواند نتیجه چندین عامل باشد اما در نهایت منجر به کاهش قدرت خرید مصرف‌کننده می‌شود. و به این ترتیب با صرف هزینه کمتر از سوی مصرف‌کنندگان، می‌توان انتظار داشت که بازار خرسی بروز کند.
ویژگی های بازارهای خرسی و گاوی
در بین سرمایه‌گذاران بازار صعودی بازاری است که در آن سهام صعود و بازار خرسی آن است که سهام در آن سقوط کرده است. اما دقیقا چه چیزی بازار خرسی یا بازار گاوی را مشخص می‌کند؟
بیایید ابتدا نگاهی به تعریف واقعی بازار خرسی بیندازیم و ببینیم چه عواملی باعث به وجود آمدن بازار خرسی می‌شود، تفاوت بین بازار صعودی و بازار نزولی و دیگر مفاهیم کلیدی که سرمایه‌گذاران باید بدانند چیست؟
دلایل ایجاد بازار خرسی
معمول بازار خرسی حاصل ترس یا عدم اطمینان سرمایه‌گذاران است، اما دلایل زیادی دیگری هم در ایجاد این بازار وجود دارد.
در حالی که همه‌گیری جهانی کوید ۱۹ باعث ایجاد آخرین بازار خرسی در سال ۲۰۲۰ شد، سایر دلایل تاریخی شامل حدس و گمان گسترده سرمایه‌گذاران، وام‌های اعطا شده غیرمسئولانه، تحرکات قیمت نفت، سرمایه‌گذاری با اهرم بیش از حد و موارد دیگر هم جزو عواملی هستند که باعث ایجاد بازار خرسی می‌شوند.
دلایل ایجاد بازار گاوی
اگرچه طیف گسترده‌ای از عوامل مختلف به صعود بازار کمک می‌کند، اما معمولا دو عامل اصلی زیر باعث ایجاد بازار گاوی می‌شود:
- اقتصاد قوی
- سطح بالای اشتغال در سطح عمومی
در بازار خرسی و بازار گاوی چه باید کرد؟
در حالی که بازارهای گاوی به طور کلی استرس زیادی برای مردم ایجاد نمی‌کنند، بازارهای خرسی اغلب باعث ایجاد اضطراب و عدم اطمینان می‌شوند. با این وجود، نحوه مدیریت بازار خرسی بستگی به زمان‌بندی سرمایه گذاری شما دارد.
نحوه مدیریت بازار خرسی
اگر چند دهه از هدف سرمایه‌گذاری خود فاصله دارید
اگر شما در سن ۲۰، ۳۰ و یا حتی ۴۰ سالگی هستید و برای هدفی دورتر مانند بازنشستگی سرمایه‌گذاری می‌کنید، سعی کنید سهام خود را حفظ کرده و در هر بازاری سرمایه‌گذاری کنید. اگر در سبد سرمایه‌گذاری متنوع سرمایه‌گذاری می‌کنید، استراتژی سرمایه‌گذاری و دارایی‌های خود را با در نظر گرفتن بازارهای صعودی و نزولی طراحی کنید.
اگر وسوسه شدید که سرمایه‌گذاری‌های خود را بفروشید تا مانع از دست دادن پول بیشتر در بازار خرسی شوید، درست است که شاید مانع تجربه ضرر شوید اما قطعا بعد برای تعیین زمان ورود مجدد به بازار سهام دچار مشکل و به عبارتی تردید خواهید شد.
زمان‌بندی بازار بسیار دشوار است و شما هرگز نمی‌دانید که چه زمانی بازار به اوج خود می‌رسد.
در عوض، به بازارهای خرسی به عنوان فرصت نگاه کنید: در جوانی، بازار خرسی به شما این فرصت را می‌دهد تا قبل از بهبودی از قیمت پایین سهام استفاده کنید. در حقیقت، ممکن است در مجموع هزینه کمتری برای هر سهم پرداخت کنید.
در حالی که باید سعی کنید در دوران رکود سهامتان را نفروشید، اما در کل بعد از بازار نزولی، درست زمانی که بازار رو به بهبود می‌رود، باید استراتژی سرمایه‌گذاری خود را دوباره تدوین کنید.
اگر به هدف سرمایه‌گذاری خود نزدیک هستید
اگر به پایان زمان‌بندی سرمایه‌گذاری خود نزدیک می‌شوید (یا چند سال تا تاریخ بازنشستگی مورد نظر خود فاصله دارید)، زمان کمتری برای بازیابی از افت بازار سهام دارید. در حالی که همه ما این مساله که بازار به طور تاریخی از هر بازار خرسی بهبود می‌یابد را می‌دانیم، ممکن است به طور متوسط حداقل دو سال فرصت نداشته باشید تا سرمایه گذاری‌های شما به ارزش‌های قبلی خود بازگردد.
به همین دلیل است که مشاوران مالی به شما توصیه می‌کنند در طول زندگی خود بارها و بارها مجموعه سرمایه خود خود را بازبینی کنید تا نحوه تخصیص سبد سهام خود را تنظیم کرده و در صورت لزوم تعادل ایجاد کنید. این کار ممکن است به معنای خرید یا فروش اوراق بهادار مختلف برای حفظ ترکیب مناسب سهام، اوراق بهادار و پول نقد برای رسیدن به اهداف مالی و سطح تحمل ریسک شما باشد.
اگر مطمئن نیستید که چگونه می‌توانید سبد سهام خود را به طور مناسب با زمان‌بندی و تمایل خود برای پذیرش ریسک مالی مطابقت دهید، بهتر اس با یک مشاور مالی مشورت کنید تا مطمئن شوید تنوع و سرمایه‌گذاری مناسبی داشته باشید.
اگر بازنشسته هستید
هنگامی که دیگر جریان درآمد فعال ندارید، بهتر است استراتژی‌های سرمایه‌گذاری خود را به جای تغییر به سمت حفظ تغییر دهید. به طور کلی این به این معنی است که سرمایه‌گذاری‌های خود را محافظه‌کارتر یا مبتنی بر پول نقد، اوراق و درآمد ثابت کنید.
با این اوصاف، اگر نگران بازدهی بازار سهام در دوران بازنشستگی هستید، شاید در نهایت لازم باشد تنها ۳ درصد از سبد سهام خود را برداشت کنید. یک مشاور مالی یا کارشناس مالی می‌تواند به شما در تعیین نرخ برداشت مناسب برای دارایی‌های شما و تحمل ریسک کمک کند.
چگونه از مزایای بازار گاوی استفاده کنیم
سرمایه‌گذارانی که می‌خواهند از بازار صعودی بورس سود ببرند، باید زودتر خرید کنند تا از مزایای افزایش قیمت استفاده کرده و آنها را پس از رسیدن به اوج بفروشند. اگرچه تعیین زمان افت و نزول سخت است اما بیشتر ضرر حاصل شده در این زمان حداقل بوده و معمولا موقتی هستند.
در ادامه، چندین استراتژی برجسته که سرمایه‌گذاران در دوره‌های بازار صعودی یا بازار گاوی استفاده می‌کنند را معرفی می‌کنیم. با این حال، از آنجا که ارزیابی وضعیت بازار در شرایط فعلی دشوار است، این استراتژیها حداقل تا حدی ریسک هم دارند.
بخرید و نگه دارید
یکی از اساسی‌ترین استراتژیها برای سرمایه‌گذاری، فرایند خرید یک اوراق بهادار خاص و نگه داشتن آن، به طور بالقوه برای فروش در آینده است.
این استراتژی لزوما نیاز به اعتماد سرمایه‌گذار دارد. به همین دلیل، خوش بینی همراه با بازارهای صعودی به تقویت رویکرد خرید و نگهداری کمک می‌کند.
افزایش خرید و نگه داشتن
افزایش خرید و نگهداری یک تغییر در استراتژی خرید است و ریسک بیشتری را شامل می‌شود. فرض افزایش رویکرد خرید و نگهداری سهام یا سرمایه این است که یک سرمایه‌گذار تا زمانی که قیمت سهام افزایش یابد، به دارایی‌های خود در اوراق بهادار خاص اضافه می‌کند.
یک روش متداول برای افزایش دارایی‌ها نشان داده که یک سرمایه‌گذار به ازای هر افزایش قیمت سهام با مبلغ از پیش تعیین شده، مقدار ثابت بیشتری از سهام را خریداری می‌کند.
تجارت کامل نوسان
شاید تهاجمی‌ترین روش برای سرمایه گذاری در بازار صعودی، فرایندی است که به عنوان تجارت کامل شناخته می‌شود.
سرمایه‌گذاران که از این استراتژی استفاده می‌کنند، نقش های بسیار فعالی را ایفا می‌کنند. آنها با استفاده از روش‌های فروش کوتاه و سایر تکنیک‌ها، سعی می‌کنند حداکثر سود را از بین ببرند زیرا تغییرات در چارچوب بازار بزرگ گاوی اتفاق می‌افتد.
نتیجه‌گیری
در حالی که بازارهای خرسی در شرایط بازار بورس می‌توانند ترسناک باشند، بخشی طبیعی از چرخه اقتصادی هم هستند و اغلب به بازده بازار حتی قوی‌تر از قبل هم منجر می‌شود. بنابراین بهترین رویکرد برای مواجه شدن با بازار خرسی و حتی بازار گاوی این است که سبد سرمایه گذاری یا سبد سهام خود را متنوع کنید تا بتوانید با این تنوع سرمایه‌گذاری از هر نوع بازاری با اطمینان عبور کنید.
