پورتفوی یا پورتفولیو یا همان سبد سرمایه گذاری خودمان یا اصلا پرتفوی، مجموعه‌ای از دارایی‌های مالی مانند سهام، اوراق، پول نقد، املاک و مستغلات یا سرمایه‌گذاری‌های جایگزین است که دریچه‌ای در زندگی مالی سرمایه‌گذاران به شمار می‌رود. این سبد سرمایه گذاری یا همان پورتفوی، به شما امکان تجزیه و تحلیل برای تصمیم‌گیری‌هایتان در خصوص اختصاص پول به موارد مختلف می‌دهد. در ادامه این مطلب از کارگزاری حافظ به این نکته که پرتفوی یا سبد سرمایه گذاری چیست؟ پرداخته شده است، با ما همراه باشید.
برای بسیاری از افراد، پورتفوی، مجموعه‌ای از سهام، اوراق قرضه و پول نقد است. اما به طور گسترده‌تر پرتفوی می‌تواند شامل دارایی‌های دیگری مانند ارزهای خارجی، طلا، املاک و مستغلات یا سرمایه‌گذاری در شرکت‌های خصوصی نیز باشد.
عوامل زیادی می‌توانند بر نحوه طراحی پرتفوی شما موثر باشد. از جمله این عوامل قدرت ریسک شما و مدت زمانی است که قصد دارید صاحب هر دارایی باشید است.
برای نمونه، شخصی می‌خواهد ۱۰۰ میلیون ریال سرمایه‌گذاری کند و می‌خواهد این مبلغ را در طبقات مختلف دارایی پخش کند. اول ممکن است ۲۵ میلیون ریال را خرج خرید سهم یک شرکت و ۱۵ میلیون دیگر را خرج خرید سهم یک شرکت دیگر کند اما، شاید اگر خیلی ریسک‌پذیر باشد، سهم شرکت‌های مختلف را خریداری کند و در آنها سرمایه‌گذرای کند. این سرمایه‌گذار همچنین ۳۳ میلیون ریال را صرف خرید اوراق و ۲۷ میلیون ریال را صرف صندوق درآمد ثابت می‌کند. در این حالت، این سرمایه‌گذار ۴۰ درصد از پورتفویش را در بورس و ۳۳ درصد سرمایه‌گذاریش را در اوراق سرمایه‌گذاری کرده و باقی را هم در صندوق درآمد ثابت گذاشته است که بتواند سود ثابتی دریافت کند. به این ترتیب، این سرمایه‌گذار، یک پرتفوی یا سبد سرمایه گذاری برای خود ایجاد کرده که متنوع است.
هر دارایی موجود در سبد سرمایه گذاری یا پرتفوی نشان‌دهنده تکه‌ای از سرمایه‌گذاری است که می‌تواند شامل سهام، اوراق قرضه، صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک، وجوه قابل معامله در بورس (ETF)، پول نقد یا چیز دیگری باشد.
و هر تکه از سرمایه‌گذاری شما متناسب با کل سرمایه‌گذاری‌تان است. به عنوان مثال، اگر ۵۰ درصد از پرتفوی شما در سهام باشد، بخش سهام نیمی از کل سرمایه‌گذاری شما را نشان می‌دهد. به این ترتیب با افزایش و کاهش قیمت سهام، اندازه آن بخش از سرمایه‌گذاری‌تان هم به ترتیب رشد می‌کند یا کاهش می‌یابد.
پرتفوی چیست؟
پورتفوی یک نما یا تصویر بزرگ از سرمایه هر شخص است. در حالت ایده‌آل، پورتفوی باید به شما کمک کنند تا با توجه به تحمل ریسک، بهترین بازده یا سود را داشته باشید. ترکیب دارایی‌های شما در هر پرتفوی باید نشان از نیازهای مالی و مدت زمانی که می‌خواهید صاحب هر دارایی باشید، را نشان دهد.
پورتفوی می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد و گاهی اوقات فقط به یک کلاس دارایی مانند سهام یا اوراق قرضه اختصاص داده می‌شود. با این حال، توصیه‌ها و روش‌های زیادی برای مدیریت بهتر پورتفوی وجود دارد. این توصیه‌ها معمولا به میزان درآمد شما، زمان بازنشستگی، سبک زندگی و تحمل ریسک شما بستگی دارد. نکته دیگری که باید به آن دقت شود این است که در هیچ کجای دنیا خانه یا اتومبیل در سبد پورتفوی قرار نمی‌گیرد.
هدف از داشتن پورتفوی چیست؟
پورتفوی شما می‌تواند به شما کمک کند تا دارایی‌های خود را متنوع کرده و سرمایه خود را در سهام، اوراق قرضه و سایر موارد دیگر دارایی موجود در بازار مالی، سرمایه‌گذاری کنید.
نکته مهمی که وجود دارد این است که نظارت بر پرتفوی در هر کلاس دارایی می‌تواند به شما کمک کند تا تعیین کنید آیا استراتژی معاملاتی و استراتژی سرمایه گذاری که انتخاب کردید مناسب شما هست یا خیر. با گذشت زمان حتی ممکن است تصمیم بگیرید دارایی‌های بیشتری خریداری کنید یا دارایی‌های قبلی خود را بفروشید.
گاهی اوقات، افراد برای تخصیص سرمایه با اهداف مختلف، از متخصصان کمک می‌گیرند؛ به عنوان مثال، با یک برنامه‌ریز یا مشاور مالی صحبت می‌کنند تا تعیین کنند که چند درصد از دارایی‌های خود را در سهام در مقابل اوراق قرضه سرمایه‌گذاری کنند.
پورتفوی لحظه ای چیست؟
پورتفوی لحظه‌ای یکی از ابزارهای کارگزاری‌های بورس است که با کمک آن اطلاعات لحظه‌ای از جمله ارزش دارایی، قیمت، میزان سود و زیاد، درصد سود و زیان و قیمت سر به سر و غیره در اختیار کاربران و معامله‌گران قرار می‌گیرد.
پورتفوی لحظه ای کارگزاری حافظ هم برای آن دسته از کاربرانی در نظر گرفته شده است که از معاملات آنلاین استفاده می‌کنند و فعال هستند. به این ترتیب کاربران کارگزاری حافظ می‌توانند معاملات خود را در سامانه آنلاین کارگزاری حافظ به صورت کاملا خودکار و در لحظه در قسمت پورتفوی لحظه‌ای اضافه و مشاهده کنند.
ملاحظات مهم در ایجاد پورتفوی
ساخت یک پورتفوی اساسی می‌تواند به سادگیِ خرید چند سهام باشد. بیشتر افراد، سرمایه‌گذاری در بورس را از همین نقطه شروع می‌کنند. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد که ایجاد یک پرتفوی بهتر به معنای گنجاندن دارایی‌های مختلف است.
سه راه اصلی برای ایجاد پورتفوی واقعی وجود دارد:
- دارایی‌های فردی را خودتان انتخاب کنید.
- در یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک یا صندوق قابل معامله در بورس سرمایه‌گذاری کنید.
- یک مشاور مالی استخدام کنید تا سرمایه‌گذاری‌های شما را انتخاب کند.
در حالت اولِ ایجاد پورتفوی، همانطور که گفته شد، شما می‌توانید به طور مستقل مجموعه‌ای از سهام را انتخاب کنید. یا ممکن است ترکیبی از سهام و اوراق را انتخاب کنید.
در حالت دومِ ایجاد پورتفوی، شما می‌توانید در یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک یا صندوق قابل معامله در بورس سرمایه‌گذاری کنید. که هر ۲ در دارایی‌های مختلف برای شما سرمایه‌گذاری می‌کنند.
در حالتِ سوم ایجاد پورتفوی، یک مشاور مالی (شخصی که به شما در مورد سرمایه‌گذاری و مدیریت پول مشاوره می‌دهد) برای تنظیم پورتفو به کمک شما می‌آید.
دو نکته مهم که در هنگام ایجاد پرتفوی باید به آنها دقت کرد، عبارتند از:
- دانستن تحمل ریسک
- درک افق زمانی خود
این پارامترها می‌توانند به شما کمک کنند تا تعیین کنید چه نوع سرمایه‌گذاری در پرتفوهایتان داشته باشید و معمولا این دو به طور همزمان کار می‌کنند. به عنوان مثال، سرمایه‌گذاران با افق زمانی طولانی‌تر (به عنوان مثال، افرادی که سال‌های بیشتری تا زمان بازنشستگی دارند) تحمل ریسک بیشتری نسبت به سرمایه‌گذاران کوتاه مدت دارند که انتظار دارند دارایی‌های خود را زودتر بفروشند.
افرادی که ریسک‌پذیرتر هستند و برنامه سرمایه‌گذاری بلندمدت دارند معمولا تمایل به خرید دارایی‌هایی مانند سهام، املاک و مستغلات دارند. این به این دلیل است که این افراد به دنبال کسب سود بیشتری هستند، هر چند اغلب نوسان بیشتری را هم تجربه می‌کنند.
افرادی که اهل ریسک نیستند و برنامه سرمایه‌گذاریشان محافظه‌کارانه است معمولا اوراق بهادار را ترجیح می‌دهند چون این اوراق، ثبات مالی و بازدهی قابل پیش‌بینی‌تری دارند. اغلب اوقات سرمایه‌گذاران محافظه‌کار بیشتر پول خود را در سرمایه‌گذاری‌های درآمد محور مانند اوراق یا سهام شرکت‌های بزرگ‌تر می‌کنند.
ریسک پورتفوی چیست؟
در ساده‌ترین حالت ممکن، همیشه این امکان وجود دارد که در سرمایه‌گذاری خود ضرر کنید و بسته به اینکه شما چقدر از، از دست دادن پول می‌ترسید، ممکن است محافظه‌کارانه برخورد کنید یا اگر اهل ریسک باشید خطر کنید یا حتی ممکن است جایی بین این دو قرار بگیرید. اما در کل بهتر است بسته به تحمل ریسکتان، تخصیص دارایی خود را انتخاب کنید تا بتوانید صعود و سقوط بازار را تحمل کنید.
خرید تک سهم، ریسک بالایی دارد. این درست همان حالتی است که با یک اتفاق منفی یک شرکت بورسی دچار افت سهام می‌شود و به این ترتیب شما و سرمایه‌گذارانی که در سهام این شرکت سرمایه‌گذاری کرده‌اند متضرر می‌شوند. از طرف دیگر دارایی‌های فردی دیگر مثل اوراق هم، دارای ریسک خاصی هستند.
اما همیشه باید این در سرمایه گذاری و چیدن سبد سرمایه گذاری یا پورتفوی خود این موضوع را هم در نظر بگیرید که ممکن است گاهی بخشی از پرتفوی یا حتی کل پورتفوی شما به طور همزمان روند نزولی به خود بگیرند. (این مساله ممکن است در دوران رکود اقتصادی اتفاق بیفتد، یا حتی در حالتی که سرمایه‌گذاری خود را در یک صنعت خاص متمرکز کرده باشید.)
به طور کلی باید گفت ریسک مرتبط با کل پرتفوی تا حدی به تخصیص دارایی شما بستگی دارد و «ریسک پرتفوها» نامیده می‌شود.
یک پورتفوی متمرکز هم ممکن است سقوط چشمگیری را تجربه کند اگر به عنوان مثال بیشتر در املاک و مستغلات سرمایه‌گذاری کنید و از بد حادثه، بازار املاک و مستغلات به طور گسترده سقوط کند، احتمالا سبد سهام شما هم کاهش می‌یابد. این نوع ریسک خاص شرکت یا صنعت را می‌توان با متنوع سازی پرتفوی کاهش داد.
اشتهای ریسک هم احتمالا براساس مدت زمانی است که می‌خواهید دارایی خود را بفروشید. اگر زودتر به پول خود نیاز دارید، احتمالا بهتر است در دارایی‌های محافظه‌کارانه‌تری سرمایه‌گذاری کنید. به طور کلی، اگر افق زمانی طولانی‌تری دارید، ممکن است رویکرد تهاجمی‌تری را در نظر بگیرید. در این حالت ممکن است زمان بیشتری برای جبران خسارات یا نوسانات کوتاه‌مدت داشته باشید.
در دنیای واقعی این حالت چه شکلی است؟ با عمیق‌تر کنکاش کردن، افرادی که امیدوارند به زودی خانه‌ای بخرند ممکن است سرمایه‌گذاری محافظه کارانه‌ای را دنبال کنند و سبد سهام خود را به دارایی‌های ناپایدار کمتری محدود کنند. اما سرمایه‌گذاران جوان‌تری که برای بازنشستگی پس‌انداز می‌کنند، ممکن است دارایی‌هایی با خطر بیشتری انتخاب کنند. در حالی که افرادی که سهام تمایل به افزایش بیش از اوراق قرضه در بلند مدت دارید، معمولا با نوسانات بالاتری هم روبرو می‌شوید، بنابراین شما باید هر از گاهی پذیرای ضررهای بیشتری باشید. گزینه‌های سرمایه‌گذاری شما همیشه شامل معاملات است.
تعادل مجدد پورتفوی چیست؟
معمولا با گذشت زمان، قیمت برخی از دارایی‌ها افزایش و برخی دیگر کاهش می‌یابد. در نتیجه، تخصیص دارایی شما هم ممکن است تغییر کند. به عنوان مثال، اگر سهم سهام‌تان نسبت به دارایی‌های دیگر عملکرد خوبی داشته باشد، ممکن است سبد سهام شما بیشتر شامل سهام شود (و سهم دیگر دارایی‌ها کمتر باشد).
توازن مجدد به معنای بازگشت پرتفوی به سمت تخصیص هدف شما (یا شاید اصلاح مجدد در تخصیص هدف) است. بسته به استراتژی خود، ممکن است به سمت آن قسمت از بازار سرمایه که کمتر حضور دارید بروید یا برعکس سهم خود را از یک دارایی کمتر کنید. تعادل مجدد می‌تواند به شما کمک کند پورتفوی مناسب برای تحمل ریسک خود را ایجاد و حفظ کنید.
پورتفوی متنوع چیست؟
پورتفوی متنوع می‌تواند با پخش سرمایه‌گذاری‌های‌تان در دارایی‌های مختلف، به شما در مدیریت ریسک کمک کند. به طور معمول، متنوع‌سازی سبد سرمایه همواره به کاهش نوسانات و بازده کمک می‌کند.
به عبارتی قرار دادن کل پول در یک کلاس واحد دارایی می‌تواند پرتفوی شما را در ریسک قرار دهد. به عنوان مثال اگر شما فقط سهام داشته باشید و بازار سهام سقوط کند، احتمالا سبد سهام شما بدتر از مالکیت اوراق شما خواهد بود. دلیل این امر این است که اکثر اوراق به سرعت سهام سقوط نمی‌کنند، و اوراق معمولا منبع درآمد قابل پیش‌بینی‌تری را فراهم می‌کنند.
با داشتن یک پرتفوی متنوع حتی اگر برخی از دارایی‌ها کاهش یابد، در برخی شرایط دیگر دارایی‌های شما بدون تاثیر به رشد خود ادامه می‌دهند و در به حداقل رساندن زیان شما کمک می‌کند. اما باز هم به خاطر داشته باشید که همیشه هم این‌طور نیست چون گاهی در شرایط خاص کل کشور و اقتصاد یک کشور یا حتی دنیا در معرض ضرر قرار می‌گیرد.
متنوع‌سازی پورتفوی به نوعی مانند برنامه‌ریزی آخر هفته برای بررسی اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی است. یعنی اگر فقط هوا آفتابی باشد، به ساحل می‌روید در غیر این صورت در خانه خواهید ماند. این برنامه‌ریزی همان طرح متنوع‌سازی در پرتفوی است.
به یاد داشته باشید که متنوع‌سازی از ضرر جلوگیری نمی‌کند اما می‌تواند به کاهش ضررهای شما کمک کند. ایجاد یک سبد متنوع به طور معمول شامل ترکیبی از سهام، اوراق و پول نقد و اضافه کردن املاک و مستغلات، طلا، ارز و دارایی‌های دیگر می‌شود.
حتی اگر تصمیم دارید همه سرمایه خود را فقط در سهام سرمایه‌گذاری کنید، بهتر است بیش از یک سهام بخرید. در دهه ۱۹۶۰، محققان بازار سهام دریافتند که داشتن ۱۰ سهام متفاوت می‌توانند در متنوع‌سازی موثر باشند. با این اوصاف، در دوران معاصر، بسیاری بر این باورند که برای تولید یک پرتفوی واقعا متنوع، سهام بیشتری لازم است.
انواع پورتفوی یا انواع سبد سرمایه گذاری
علاوه بر تنوع در کلاس‌های دارایی، یک سرمایه‌گذار ممکن است بخواهد در بخش‌های مختلف بازار به عنوان مثال، در صنعت خودرو و کالاهای اصلی مورد مصرف هم تنوع ایجاد کند. علاوه بر این، یک سرمایه‌گذار گاهی حتی ممکن است ترکیبی از سهام شرکت‌ها را در سبد سهام خود بخواهد، اینجاست که رعایت تعادل در سهام شرکت‌های رشدگرا و شرکت‌های قدیمی‌تر که سود سهام پرداخت می‌کنند بسیار مهم می‌شود.
اما ابتدا بیایید انواع مختلف پورتفوهایی را که برای یک سرمایه‌گذاری وجود دارد، بررسی کنیم. عوامل مختلفی مانند اهداف مالی، قدرت ریسک‌پذیری، افق سرمایه‌گذاری باید قبل از انتخاب نوع دارایی پرتفوی مناسب برای خود در نظر گرفته شوند.
در ادامه لیستی از انواع پرتفوی که محبوب‌تر هستند معرفی می‌شود. با این حال، به یاد داشته باشید که گاهی یک نمونه پورتفوی به تنهایی ممکن است نتواند تمام نیازهای مالی شما را برآورده کند. برای رسیدن به ترکیبی که برای ایده‌آل باشد، ممکن است لازم شود انواع خاصی از سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار را همزمان استفاده کرده و مطابقت دهید.
۱- پورتفوی تهاجمی
این پورتفوی همانطور که از نامش پیداست نوعی پرتفوی تهاجمی است چون هدف آن ایجاد بازدهی و سود بیشتر است و بنابراین برای رسیدن به این هدف، ریسک بالایی را با خود به همراه دارد. به طور کلی، این نوع پورتفوی شامل چندین سهم بتای بالا است که در مقایسه با بازار کل دارای نوسانات بالاتری هستند. به عنوان مثال، سهمی با بتای بالاتر از ۱.۵ یا ۲.۰ را در نظر بگیرید. این سهام تقریبا دو برابر بیشتر از باقی موارد بالا یا پایین می‌رود، این به این معناست که با ایجاد پورتفوی تهاجمی شما هم احتمال دریافت سود و هم احتمال زیان‌دهی خود را دو برابر می‌کنید.
سرمایه گذارانی که پرتفوی تهاجمی دارند هیچ‌گاه به دنبال اسم سهم خاصی نمی‌روند. آنها اغلب سهم شرکت‌هایی را ترجیح می‌دهند که هنوز در مراحل رشد اولیه خود قرار دارند و ارزش پیشنهادی منحصر به فردی دارند که می‌تواند بازدهی چشمگیری داشته باشد هر چند ریسک بالایی هم دارند.
اگر شما هم می‌خواهید در سبد سرمایه گذاری خود سهام شرکت‌هایی که در مراحل اولیه رشد قرار دارند داشته باشید می‌توانید روی شرکت‌های فناوری محور سرمایه گذاری کنید. اما خوب است عاقلانه این کار بکنید و هنگام انتخاب سهام، سهمی را بخرید که ریسکش بالاتر از سودش نباشد.
۲- پورتفوی دفاعی
برعکس پورتفوی تهاجمی، پورتفوی دفاعی بیشتر شامل سهامی است که ارزش بتای بالایی ندارند. این سهم‌ها عموما تحت تلثیر تحرکات بازار قرار نمی‌گیرند بنابراین سرمایه‌گذاری در این سهام بسیار ایمن است زیرا حداقل ریسک را در پی دارد. این سهم‌ها کلا روندی با ثبات دارند و حتی در مواقع رکود اقتصادی هم اوضاعشان ثابت است. این سهم‌ها شامل سهم شرکت‌هایی است که کالاهایی مانند مواد غذایی روزانه تولید می‌کنند.
به طور کلی می‌توان گفت اگر دنبال پرتفوی دفاعی هستید بهتر است سهام شرکت‌هایی را بخرید که به محصولاتشان در طول روز بیشتر از بقیه نیاز دارید.
به خاطر داشته باشید. سبد سرمایه گذاری دفاعی شرط مطمئنی برای سرمایه گذاران ریسک‌پذیر است.
۳- پورتفوی متمرکز بر درآمد
یک پورتفوی متمرکز بر درآمد بر کسب سود از سهام یا سایر مزایای مکرر ارائه شده به سهامداران تمرکز دارد. اگرچه این پرتفوی با پورتفوی دفاعی مشترکاتی دارد اما یک تفاوت قابل توجه این دو نوع پورتفو این است که سهام پرتفوی متمرکز بر درآمد، بازده نسبتا بالاتری دارد.
املاک و مستغلات نمونه‌ای عالی از دارایی‌هایی است که باید در پرتفوی متمرکز بر درآمد قرار بگیرد. این نوع سرمایه اصولا سود خوبی دارند. یکی از مزیت‌های سرمایه گذاری در سهام در بخش املاک و مستغلات این است که شما می‌توانید از همه مزایای سرمایه‌گذاری در چنین صنعت پررونقی بهره ببرید بدون اینکه عرق مالکیت ملک را بریزید. با این حال، یک اشکال در اینجا وجود دارد و آن این است که املاک و مستغلات در دوران رکود اقتصادی معمولا تاثیرپذیری بالایی دارند.
بنابراین اگر می‌خواهید همچین سبد سرمایه‌ای را بسازید، باید به دنبال سهام شرکت‌های ساختمانی باشید که خیلی شناخته شده نیستند اما سودهای خوبی ارائه می‌دهند.
شاید حتی بد نباشد روی شرکت‌ها یا تاسیسات و صنایع پایدار سرمایه گذاری کنید.
۴- پورتفوی سفته بازانه
این نوع پورتفوی بسیار پرریسک است بنابراین خیلی‌ها آن را شبیه قمار می‌دانند. در این پرتفوها سهام موجود فقط تهاجمی نیستند بلکه حرف از این است که آیا محصول یا خدمات ارائه شده در آینده می‌تواند خوب کار کند یا نه.
عرضه اولیه‌ها معمولا در سبد سرمایه گذاری سفته بازانه قرار می‌گیرند. شرکت‌های فناوری یا شرکت‌های مراقبت‌های بهداشتی که در زمینه تحقیقات پیشرفته یا اکتشافات موفقیت‌آمیز کار می‌کنند نیز در این گروه قرار می‌گیرند.
معمولا هر سرمایه‌گذاری راضی به پذیرش ریسک بالا نیست و معمولا مشاوران مالی توصیه می‌کنند اگر می‌خواهید دارایی‌های سفته بازانه داشته باشید فقط ۱۰ درصد یا کمتر از پورتفوی خود را به این دارایی‌ها محدود کنید.
۵- پورتفوی ترکیبی
همانطور که از نام آن پیداست، چنین پرتفویی شامل تجمیع دارایی با اصول مختلف و متفاوت سرمایه گذاری است. چنین سبد سرمایه‌گذاری معمولا سبد منعطفی است و این پرتفو ترکیبی از تراز سود سهام با بازده بالا و ابزارهای درآمد ثابت مانند صندوق‌های درآمد ثابت و اوراق بدهی است.
نتیجه‌گیری
آنچه در پرتفوهای یک شخص وجود دارد، بسته به شرایط و اهداف از فردی به فرد دیگر متفاوت خواهد بود. با این حال، سرمایه‌گذاری‌های معمول یک شخص سرمایه‌گذار محافظه‌کار معمولا شامل حفظ کردن پول نقد و سرمایه گذاری روی اوراق بیشتر و درصد کمتری از سهام شرکت‌های بزرگ می‌شود.
سرمایه‌گذاران جسورتر اما معمولا در سهام‌های کوچک، سهام‌های خاص یا اوراق با بازده بالا سرمایه‌گذاری می‌کنند و شاید افراد دیگری به دنبال سرمایه گذاری در املاک و مستغلات و سرمایه‌گذاری‌های جایگزین مانند کالاها و ارزهای خارجی بروند.
