بورس اوراق بهادار به عنوان یکی از ستون‌های اصلی بازارهای مالی جهانی، نقش حیاتی در توسعه اقتصاد و انجام فعالیت‌های مالی دارند. این اوراق که به صورت گسترده در اقتصادهای جهانی به کار گرفته می‌شوند، انواع مختلفی دارند که هرکدام با ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود، به تنوع و انعطاف‌پذیری در سرمایه‌گذاری و تأمین مالی منجر شده‌اند.
مفهوم اوراق بهادار
اوراق بهادار به عنوان ابزارهای مالی تعریف می‌شوند که ارزش مالی دارند و به عنوان وسیله‌ای برای جذب سرمایه یا معامله در بازارهای مالی استفاده می‌شوند. این اوراق ممکن است حاوی حقوق مالی، حقوق امتیازی یا حقوق مشارکتی باشند. این مفهوم عظیم، به انواع گوناگونی از ابزارهای مالی اشاره دارد که در تعاملات مالی مختلف به کار می‌روند.
انواع اوراق بهادار
اوراق بهادار را می‌توان به‌طورکلی به چهار دسته تقسیم کرد: اوراق سهام (Equity Securities)، اوراق بدهی (Debt Securities) و اوراق مشتقه (Derivative Securities) و اوراق بهادار ترکیبی (Hybrid Securities)، که ترکیبی از سهام و اوراق بدهی با یکدیگر هستند.
اوراق سهام (Equity Securities)
اوراق سهام نمایانگر حصص مالکیت در سرمایه یک شرکت هستند. با خرید سهام، سرمایه‌گذاران به معنای واقعی مالک یک قسمت از شرکت می‌شوند و حق دریافت سودها و شرکت در تصمیم‌گیری‌های مهم شرکت را دارند.
اوراق مشتقه (Derivative Securities)
اوراق مشتقه ارتباط مستقیم با ارزش دارایی‌های مشتق شده دارند. این اوراق، ارزش خود را از ارزش یک یا چند دارایی مشتق می‌گیرند و در معاملات مالی کالای فیزیکی متناسب با آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اوراق بدهی (Debt Securities)
اوراق بدهی نمایانگر تعهدات مالی یک شرکت یا دولت به دارندگان آن هستند. دارندگان این اوراق حق دریافت مبالغ مشخصی به‌عنوان بهره به موقعیت مشخص و همچنین بازپرداخت سرمایه را در زمان تعیین‌شده دارند.
اوراق بهادار ترکیبی (Hybrid Securities)
این اوراق ترکیبی از ویژگی‌های اوراق سهام و اوراق بدهی با یکدیگر هستند. این اوراق ترکیبی به شرکت‌ها این امکان را می‌دهند که منابع مالی خود را به شکلی منعطف‌تر تأمین کنند.
بیشتر بخوانید : اوراق مرابحه چیست؟
تأثیر اوراق بهادار بر بازارهای مالی
استفاده از اوراق بهادار به عنوان ابزارهای مالی در بازارهای مالی تأثیرات زیادی بر تعاملات و عملکرد اقتصاد دارد. این اوراق با ایجاد امکانات متنوع برای سرمایه‌گذاران، اقتصاد را به سمت توسعه و نوآوری هدایت می‌کنند. همچنین، تأثیرات مثبت و منفی این اوراق بر بازارهای مالی و اقتصاد جهانی را بررسی خواهیم کرد.
ساختار نظارتی در بازار سرمایه
در دنیای اقتصاد و مالی، اصول نظارتی و قوانین مربوط به بازار سرمایه توسط ارکان متخصص و نظارتی به رسمیت شناخته می‌شوند. با گسترش و پررنگ‌تر شدن بازار سرمایه در ایران، نیاز به ابزارها و ارکان نظارتی برای مدیریت معاملات و افزایش شفافیت اطلاعات و عملکرد سازمان‌ها احساس شد. در این زمینه، تصمیم‌گیری‌ها و اجرای قوانین و مقررات بازار سرمایه در ایران به وسیله ارکان نظارتی به سرپرستی شورای عالی بورس اوراق بهادار انجام می‌شود.
تغییرات در ارکان نظارتی
از سال 1384 هجری شمسی با تصویب قانون جدید بازار اوراق بهادار در ایران، ارکان نظارتی این بازار تغییر کردند. به‌طور مختصر، شورای عالی بورس اوراق بهادار به‌عنوان ارکان اصلی نظارتی و مقررات‌گذاری در بازار سرمایه ایجاد شد. این شورا به عنوان سازمان بالاترین و اهم رکن بازار، مسئول تدوین و اجرای تصمیمات کلان و اساسی این حوزه است.
شورای عالی بورس اوراق بهادار
این شورا به‌عنوان سازمانی برجسته در ساختار نظارتی بازار سرمایه واقع شده و مسئولیت اتخاذ تصمیمات اساسی و کلان در راستای تنظیم و اجرای قوانین بازار را برعهده دارد.
سازمان بورس و اوراق بهادار (سبا)
سازمان بورس اوراق بهادار (سبا) نیز زیر نظر شورای عالی بورس فعالیت می‌کند و به تنظیم و تدوین مقررات و اجرای قوانین در بازار سرمایه می‌پردازد. این سازمان، به‌عنوان یک مؤسسه عمومی غیردولتی با شخصیت حقوقی و مالی مستقل، نقش مهمی در نظارت بر بازار سرمایه ایران دارد.
توسعه ارکان نظارتی
به علاوه، برای پوشش نظارت بر پولشویی و دعاوی حقوقی در بازار سرمایه، ارکان نظارتی و حقوقی دیگری نیز شکل گرفته‌اند. این ارکان با مسئولیت نظارت بر جنبه‌های حقوقی و مالی بازار سرمایه، به توسعه و بهبود این حوزه کمک می‌کنند.
نتیجه‌گیری
در این مقاله، تعریف جامعی از اوراق بهادار ارائه شد و انواع مختلف این اوراق به تفصیل بررسی شد. هر یک از این انواع اوراق بهادار نقش خاصی در تأمین مالی، سرمایه‌گذاری و انتقال ریسک دارند. همچنین، تأثیر این اوراق بر بازارهای مالی و اقتصاد به عنوان یک سیستم بزرگ مورد بررسی قرار گرفت.
صندوق درآمد ثابت چیست؟
اوراق مشتقه چیست؟
