سهام عدالت چیست؟
سهام عدالت یک برنامه دولتی است که به منظور افزایش مشارکت افراد در سرمایه‌گذاری و ارتقاء نقش تعاون در اقتصاد، اجرا شده است. این برنامه به شکل توزیع سهام شرکت‌های دولتی به افراد مختلف معرفی می‌شود. هر شخصی که این سهام را دریافت کند، به عنوان سهامدار سهام عدالت شناخته می‌شود.
بر اساس تعریف پایگاه اطلاع‌رسانی سهام عدالت، این طرح به بخش‌های مختلف جامعه تعلق می‌گیرد و افراد مشمول می‌توانند اطلاعات سهام عدالت خود را از روش‌های متعددی بدست آورند. اهداف این برنامه علاوه بر ایجاد عدالت اقتصادی، افزایش سهم تعاون در اقتصاد کشور و مبارزه با فقر است.
سهام عدالت چقدر است؟
سـهام عدالت ابتدا با ارزش 500 هزار تومان راهی بازار شد و سپس توانست به 1 میلیون تومان ارتقا یابد. این سهام به عنوان یک مجموعه از سهام‌هایی شکل گرفت که تا اواخر سال 1399 قابلیت معامله را نداشت ولی در زمان‌های مشخصی، به دارندگانشان سود تعلق می‌گرفت.
ارزش روزانه سـهام عدالت، با توجه به بخش بورسی آن که در هر روز قابل معامله است، در حال حاضر بین 10 تا 12 میلیون تومان متغیر است. البته این عدد برای بخش بورسی سـهام عدالت ارائه شده و ارزش قسمت غیربورسی آن قابل تعیین نیست.
برای اطلاعات بیشتر درباره سـهام عدالت و تغییرات ارزش آن، می‌توانید به منابع مربوط به بورس و بازار سرمایه مراجعه کنید. در این منابع، جزئیات بیشتری از وضعیت فعلی و اطلاعات کاربردی در خصوص سـهام عدالت خواهید یافت.
اهداف حکومت در اجرای برنامه سهام عدالت عبارتند از:
- تامین استقلال مالی خانواده‌های نیازمند و کاهش وابستگی به حمایت‌های مستقیم از سوی دولت.
- تسریع در فرآیند خصوصی‌سازی از طریق انتقال سهام شرکت‌های دولتی به بخش خصوصی.
- بهره‌گیری از روش‌های شفاف و سالم برای واگذاری سهام شرکت‌ها.
- کاهش اندازه دولت و تقویت نقش مشارکت مردمی در تصمیم‌گیری.
- افزایش سهم بخش تعاون در اقتصاد کشور.
- توزیع منصفانه‌تر ثروت و درآمد در سطح کشور.
سود سهام عدالت چگونه پرداخت می‌شود؟
پرداخت سود سهام عدالت به شکلی است که هر فرد در خانواده به صورت جداگانه مستقل از سرپرست خود، سهام خود را ثبت کرده و سود به حساب شخصی او واریز می‌شود. این سود، مطابق با سهم هر فرد از سرمایه‌گذاری‌های شرکت‌ها، به حساب شخصی او منتقل می‌شود. در مقایسه با یارانه‌ها، تمام سود به حساب سرپرست خانوار منتقل نمی‌شود.
ثبت‌نام در این برنامه به صورت جداگانه و با ارائه شماره شبای حساب برای هر فرد انجام می‌شود. به علاوه، افراد می‌توانند وضعیت سهام خود را از طریق سایت سهام عدالت پیگیری و مشاهده کنند. با اتمام دوره مجاز سهام، به دلیل عدم دریافت مجوز و محدودیت‌های قانونی، ثبت و توزیع سهام به افراد جدید امکان‌پذیر نمی‌باشد.
در صورت ایجاد وضعیت جدیدی برای ثبت‌نام افراد جدید، اطلاع‌رسانی لازم از طریق مراجع و پایگاه‌های عمومی دولتی صورت خواهد گرفت. بر اساس تصمیمات دولت، نهادهای حمایتی دو برابر افراد عادی سهام دریافت کرده‌اند و به همین اندازه واریز سود سهام کمیته امداد و بهزیستی بیشتر از سایر گروه‌ها می‌باشد.
عرضه سهام عدالت در بورس
چالش‌های متعددی در خصوص عرضه این سهام در بورس وجود دارد. ابتدا باید تصویب مجلس شورای اسلامی را برای این اقدام به دست آورد. همچنین در صورت مالکیت تعاونی‌های سهام عدالت استانی، عرضه آنها در بورس ممکن نیست و نیاز به جداشدن از ساختار قبلی خود دارد. از اهمیت آن باید یاد کرد که حضور همه سهامداران در بورس، نیاز به یک بستر پاسخگویی مناسب دارد. این عرضه می‌تواند به صورت مستقیم یا از طریق صندوق‌های معامله‌پذیر بورسی (ETF) صورت گیرد. هر روشی که انتخاب شود، با چالش‌های خود همراه است و بهتر است نمایندگان مجلس با همکاری دولت روش مناسب عرضه را تعیین کنند. با توجه به نقدها نسبت به روش عرضه بلوکی، دولت ملزم به تنوع در روش‌های واگذاری است، به نحوی که برای این فرآیند تسهیلات مناسبی در نظر گرفته شود.
زمان واریز سود سهام عدالت
تاریخ واریز سود سهام عدالت برای سال 1402 تا پایان آذر ماه معین شده است. مشمولین می‌توانند تا این تاریخ مقرر شده، سود این سهام را دریافت نمایند. لازم به ذکر است که این تاریخ بر اساس زمان واریز مختلف شرکت‌ها اعلام شده است؛ زیرا پرداخت سود این شرکت‌ها به صورت چند مرحله‌ای انجام می‌شود و یک‌جا صورت نمی‌پذیرد. با مراجعه به منابع مربوط به هر شرکت، جزئیات بیشتری در خصوص زمانبندی و پیشرفت واریز سود سهام عدالت دریافت خواهید کرد.
روش‌های آزادسازی سهام عدالت
در سال ۱۳۹۹، دولت به صورت قانونی مجوز آزادسازی سهام عدالت را صادر کرد. این آزادسازی دارای دو روش اصلی است که به شرح زیر می‌باشد:
- روش غیرمستقیم: در این روش، مالکیت سهام همچنان در اختیار فرد باقی می‌ماند؛ اما مدیریت سبد سهام عدالت به شرکت‌های استانی منتقل می‌شود که دولت آنها را تشکیل داده است. به این ترتیب، امکان فروش دارایی‌های سبد سهام برای صاحبان آنها وجود ندارد. در این روش، تخصیص سود به سهامداران تضمین نشده است و باید ریسک سود و زیان احتمالی را بپذیرید. تجربه نشان داده است که افرادی که این روش را انتخاب کرده‌اند، معمولاً متضرر نمی‌شوند. پس از برگزاری مجامع شرکت‌ها، سود سهام عدالت در دوره‌های مشخصی محاسبه شده و به صاحبان آنها تخصیص می‌یابد. باید به یاد داشت که در این روش، فرصت برای فروش سهام نیز وجود دارد.
- روش مستقیم: در این روش، علاوه بر مالکیت سهام، افراد مدیریت سهام را نیز در اختیار دارند. به عبارت دیگر، این افراد اجازه فروش سهام خود را در بورس دارند. البته، تعدادی از شرکت‌های سهام عدالت هنوز به بورس نرفته‌اند. برای افرادی که روش مستقیم را انتخاب می‌کنند، ارزش سهم آنها از شرکت‌هایی که به بورس رفته‌اند محاسبه می‌شود و سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی به آنها تخصیص می‌یابد. افراد این روش را انتخاب کنند، مسئولیت کامل سبد سهام خود را در اختیار دارند.
در کل، ارزش‌گذاری دقیق بین دو روش مستقیم و غیرمستقیم ممکن نیست. اگر دانش کافی در زمینه بورس ندارید، توصیه می‌شود از روش غیرمستقیم استفاده کنید تا مدیریت سرمایه‌تان به بهترین شکل انجام شود.
شرکت‌های واگذار شده به طرح توزیع سهام عدالت
سبد سـهام عدالت در مجموع از 49 شرکت (36 شرکت بورسی و 13 شرکت غیر بورسی) تشکیل شده است.
شرکت‌های بورسی سـهام عدالت
| شرکت | تعداد سهام شرکت در سهام عدالت | درصد سهام تخصیص یافته |
| آلومینیوم ایران | ۱,۵۵۹,۳۴۹,۱۸۴ | ۳۰% |
| ایران خودرو | ۳,۰۱۶,۵۶۰,۶۸۰ | ۱% |
| بانک تجارت | ۸۹,۵۷۰,۴۵۰ | ۴۰% |
| بانک صادرات | ۷۰,۱۴۱,۵۸۸,۸۰۰ | ۴۰% |
| بانک ملت | ۱۵,۰۰۰,۰۰۰ | ۳۰% |
| پارس سویچ | ۴۶۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۴۶% |
| بالایش نفت بندر عباس | ۵,۷۳۷,۶۰۰,۰۰۰ | ۲۰% |
| پالایش نفت تهران | ۳۰,۸۰۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۷۰% |
| پالایش نفت شیراز | ۲۰۵,۵۰۹,۷۲۰ | ۲۰% |
| پالایش نفت اصفهان | ۱۰,۲۰۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۲۰% |
| پالایش نفت تبریز | ۲,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۲۰% |
| پتروشیمی مارون | ۲,۴۰۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۳۰% |
| پست بانک | ۸۰۸,۳۶۲,۷۵۰ | ۲۵% |
| چادر ملو | ۱۱,۶۵۵,۰۰۰,۰۰۰ | ۲۱% |
| حمل و نقل پتروشیمی | ۵۸,۰۰۰,۰۰۰ | ۲۹% |
| سایپا | ۱,۹۵۵,۱۰۵,۵۰۰ | ۱% |
| سرمایه گذاری توسعه صنعتی ایران | ۶۰۹,۵۰۰,۰۰۰ | ۲۳% |
| سرمایه گذاری رنا | ۱۵۹,۲۰۰,۰۰۰ | ۲% |
| سیمان داراب | ۴۵۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۵۰% |
| سیمان دشستان | ۴۰۱,۲۰۰,۰۰۰ | ۳۴% |
| فولاد الیاژی ایران | ۲,۳۴۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۳۹% |
| فولاد خوزستان | ۵,۷۱۴,۶۰۹,۱۰۰ | ۳۰% |
| فولاد مبارکه اصفهان | ۶۲,۷۰۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۳۰% |
| کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران | ۱,۱۳۲,۳۷۶,۷۰۰ | ۲۴% |
| گل گهر | ۳,۹۳۴,۳۲۰,۰۰۰ | ۱۱% |
| مخابرات ایران | ۵,۲۸۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۲۰% |
| مدیریت پروژه های نیروگاهی ایران – مپنا | ۱۲,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۲۶% |
| ملی صنایع مس ایران | ۷,۰۲۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۳۷% |
| نیروترانس | ۳۷,۵۱۸,۰۰۰,۰۰۰ | ۳۱% |
| بیمه دانا | ۲,۲۰۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۵۵% |
| بالایش نفت لاوان | ۲۲۸,۶۸۴,۳۲۰ | ۲۰% |
| پتروشیمی شهید تندگویان | ۲,۳۹۵,۷۶۶,۶۰۰ | ۱۰% |
| پتروشیمی جم | ۲,۰۷۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۱۵% |
| صنایع پتروشیمی خلیج فارس | ۵۷,۴۰۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۴۰% |
| پتروشیمی بوعلی سینا | ۱,۰۵۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۳۰% |
شرکت‌های غیر بورسی سـهام عدالت
| شرکت | تعداد سهام شرکت در سهام عدالت | درصد سهام تخصیص یافته |
| پتروشیمی ارومیه | ۴۰,۷۹۸,۳۲۰ | ۶% |
| پتروشیمی بندر امام (ره) | ۷,۸۶۶,۱۸۰,۰۰۰ | ۳۰% |
| پتروشیمی بیستون | ۱۵۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۳۰% |
| پتروشیمی تبریز | ۴۹۸,۲۰۰,۰۰۰ | ۱۰% |
| پتروشیمی خوزستان | ۱۰۸,۰۰۰,۰۰۰ | ۳۰% |
| دخانیات ایران | ۲,۴۳۱,۴۳۶,۰۰۰ | ۲۸% |
| ساختمان سد و تاسیسات آبیاری سابیر | ۲۸۸,۲۲۸,۶۷۲ | ۴۹% |
| شهر صنعتی البرز | ۸,۵۱۹ | ۲۳% |
| شهر صنعتی رشت | ۳,۰۴۰,۶۵۱ | ۵۸% |
| شهر صنعتی کاوه | ۲۹,۴۰۰,۰۰۰ | ۲۱% |
| مشانیر | ۱۰۱,۶۰۹ | ۴۲% |
| مگا موتور | ۳۶,۷۵۳,۳۲۵ | ۰.۵% |
| پتروشیمی فجر | ۱,۹۵۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۳۰% |
نماد بورسی چیست؟
حجم مشکوک چیست؟
